گزگز دست و پا

با وجود آنکه اکثراً علت گزگز دست و پا جدی نبوده و موقتی محسوب می‌شوند، اما از آنجا که مواردی وجود دارد که در صورت غفلت و عدم تشخیص و درمان به موقع می‌تواند باعث مشکلات جدی چون قطع عضو، نارسایی کبد و کلیه، سکته مغزی و قلبی و ضعف و ناتوانی و فلج دائمی اندام‌ها شود، پس از در صورت بروز گزگز در پا و دست بدون سابقه قبلی حتما باید به یک مرکز مجهز مراجعه نمایید.

 

 

گزگز شدن دست و پا نشانه چيست؟

در پاسخ به این پرسش که “گزگز شدن دست و پا نشانه چیست” باید بگوییم، گزگز اظهاراتی غیرحقیقی و روانی هستند که از سوی مبتلایان ابراز شده و در شرایط تحریک اعصاب محیطی و مراکز عصبی خود برای بیان احساس خود از آن استفاده می‌کنند. این بیانات شامل موارد دیگری چون مور مور، سوزن سوزن، بی حسی، ضعف و ناتوانی، خزش و خارش، راه رفتن روی ابر می‌شود و اصطلاحاً به آن پارستزی گویند.
عدم توجه به این احساسات در صورت جدی شدن وضعیت قادر است به عوارضی چون آسیب پایدار عصب، قطع عضو، نارسایی کلویی، سکته مغزی و قلبی، کوری، ضعف و ناتوانی در اندام‌ها و غیره گردد. بدیهی است چنین وضعیتی باید تحت نظارت دقیق پزشک متخصص و در یک مرکز فوق تخصصی ارتوپدی مورد درمان قرارگیرد.
گزگز دست‌ها‌ و پاها اغلب با علائم دیگری از جمله درد، سوزش یا بی حسی در دست‌ها و پاها همراه است. این نوع احساسات معمولاً منعکس‌کننده آسیب به اعصاب در موضع (نوروپاتی) هستند، از آنجایی که نواحی محیطی بدن محسوب می‌شوند، اصطلاح نوروپاتی محیطی برای اشاره به این نوع علائم استفاده می‌شود.
نوروپاتی محیطی دلایل مختلفی دارد و شدت آن در افراد مبتلا متفاوت است. کمبود ویتامین، دیابت و نارسایی کلیه از جمله دلایل پزشکی گزگز دست‌ و پا به دلیل آسیب عصبی هستند.
مصرف برخی داروها نیز می‌تواند باعث گزگز در پا و دست شود. سایر علل بالقوه نوروپاتی محیطی عبارتند از بیماری‌های خود ایمنی، سموم، اعتیاد به الکل و عفونت‌ها خواهد بود. از سوی دیگر آسیب دیدگی اعصاب مرکزی نیز می‌تواند عامل بروز گزگز باشد. تحریک ریشه عصب که نواحی دیگر عصب دهی می‌کند نیز عامل دیگر گزگز است.

علت گزگز دست و پا چيست؟

• دیابت

آسیب عصبی ناشی از قند خون بالا شایع‌ترین علت بی حسی، مور مور یا گزگز دست‌ و پا است. دیابت درمان نشده ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشد و احتمالاً منجر به بروز احساس تشنگی، تکرر ادرار یا بوی نفس غیرعادی گردد.
پزشک با انجام آزمایش خون می‌تواند متوجه ابتلای فرد به دیابت شود. نوروپاتی دیابتی ممکن است در صورت بی‌توجهی منجر به از دست رفتن کلیه و نارسایی کلیوی فرد، قطع پا و کوری در بیمار و … گردد.

• بارداری

جنین در حال رشد و مایعات اضافی در بارداری در بدن فرد جمع می‌شوند قادرند بر اعصاب بدن فشار بیاورند. این فشارها منجر به بروز گزگز، بی حسی و سوزش در بازوها، دست‌ها و پاهای بیمار می‌شود. احتمال دارد شکم بیمار در اثر کشیدگی پوست بی حس شود.
استفاده از آتل مچ دست در شب احتمالاً به مشکلات دست کمک کند. سوزن سوزن شدن باید پس از زایمان برطرف شود.

• بیرون زدگی دیسک

چنانچه دیسک از جایگاه خود در ستون فقرات بیرون بزند یا سربخورد قادر است با فشار به اعصاب پاها باعث بروز بی حسی یا گزگز آنها شود. از سوی دیگر عصب فشرده در مچ دست می‌تواند باعث از دست دادن حس در دست و انگشتان آن شود (سندرم تونل کارپ). پزشک با انجام آزمایشاتی تشخیص می‌دهد که آیا علت گزگز دست شما این است یا خیر.
احتمال دارد استراحت، آتل یا بریس، فیزیوتراپی یا در برخی موارد جراحی را برای رفع مشکل گزگز دست و پا پیشنهاد دهد.

• تحت فشار قرارگیری رشته‌های عصبی

به عنوان مثال زمانی که فردی برای مدت زمان طولانی دستش از دستگیره صندلی آویزان مانده باشد، اگر فرد به مدت طولانی پا روی پا انداخته باشد و یا مدت زمان طولانی فرد پای خود را به لبه صندلی تکیه داده باشد، همگی از مواردی است که می‌تواند عامل گزگز پا و دست گردد و درمان آن تغییر پوزیشن فرد خواهد بود.

• خودایمنی

بیماری‌های خودایمنی (چون لوپوس و آرتریت روماتوئید) قادر به واداشتن سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با بخش‌‌هایی از بدن از جمله اعصاب بیمار است. این مشکل ممکن است به سرعت یا به دریج پدیدار شود و ممکن است در اثر عفونت اخیر ایجاد شود. پزشک علائم و سوابق پزشکی بیمار را بررسی می‌کند و درمان‌هایی را برای کاهش علائم امتحان نماید.

• کمبود ویتامین

کمبود ویتامین B یا E، می‌تواند در اعصاب و سایر قسمت‌های بدن ظاهر شود. ممکن است علت آن مصرف غذاهای نامناسب یا بیماری‌هایی چون کم خونی، اختلال ژنتیکی، فیبروز کیستیک یا مشکل پزشکی دیگر باشد. پزشک می‌تواند برای بررسی سطح ویتامین‌ها آزمایش خون تجویز کند و تغییرات رژیم غذایی، مکمل‌ها یا سایر درمان‌ها را توصیه نماید.

• مشکل عصبی

منظور آسیب‌هایی است که به رشته‌های عصب‌های خارج از مغز و نخاع وارد می‌شود که اصطلاحاً به آن نوروپاتی می‌گوییم.
مشکلات عصبی می‌تواند از عوارض جانبی برخی از داروهای تجویزی باشد. داروهای شیمی درمانی، اچ آی وی یا ایدز، فشار خون بالا، سل و برخی عفونت‌ها قادرند باعث ضعف، بی حسی، گزگز دست‌ و پا شوند. با پزشک خود مشورت کنید که آیا ممکن است بدوز درمان خود را برای کاهش گزگز تغییر دهید.

• عفونت

برخی از عفونت‌های ویروسی و باکتریایی قادرند به اعصاب آسیب برسانند و باعث بروز بی حسی یا گزگز در دست‌ها و پاها شوند. برخی از این ویروس ها عبارتند از: بیماری لایم، اچ آی وی، زونا، هپاتیت B و Cو … خواهد بود.
پزشک ممکن است با درمان عفونت برای از بین رفتن علائم اقدام کند. واکسیناسیون می‌تواند شرایطی مانند زونا و هپاتیت B را از بین ببرد. داروهای ضد درد نیز احتمالا کمک کند.

• نارسایی کلیوی

کلیه‌های موظفند سموم موجود در خون را که برای سلامت اعصاب مضرند، دفع ‌کنند. بنابراین در صورت عملکرد نامناسب کلیه‌ها، ممکن است اعصاب آسیب ببیند. دو فاکتور بسیار مهم و شایع در نارسایی کلیوی دیابت و فشار خون بالا است. دیالیز یک درمان کوتاه مدت برای نارسایی کلیه است – احتمالاً برای درمان طولانی مدت به پیوند کلیه نیاز باشد.

• ناهنجاری ژنتیکی

بیماری تحت عنوان شارکوت ماری توث و نوروپاتی ارثی با احتمال فلج فشاری (HNPP) دو نوع اختلال ژنتیکی محسوب می‌شوند که قادر به ایجاد بی حسی در دست‌ها و پاها هستند.
بیماری شارکوت ماری توث قادر به از بین بردن عضله است. ممکن است برای کاهش علائم این بیماری فرد به فیزیوتراپی یا کمک‌های ویژه نیاز داشته باشد. HNPP با تاثیر بر اعصاب به احتمال زیاد می‌تواند باعث بی حسی و ضعف در بازوها و پاها ‌شود. اجتناب از قرارگیری در موقعیت‌های خاص می‌تواند کمک‌کننده باشد.

• تومور

مجموعه‌ای از سلول‌های غیرطبیعی (تومور) که در کنار یا روی اعصاب رشد می‌کنند، می‌توانند روی آنها فشار آورده و احساس را در بازوها و پاها از بین ببرند. این رویداد در خصوص تومورهای سرطانی یا غیرسرطانی محتمل‌ است. از سوی دیگر تومورها سایر نواحی بدن احتمالاً بر سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارند و منجر به ایجاد آسیب عصبی شوند. در صورتی که رویکرد درمانی موفق به کوچک کردن تومور گردد، احتمال دارد علائم از بین بروند.

• مشکلات هورمونی چون تیروئید

کم کاری تیروئید از زمره مشکلاتی است که می‌تواند باعث بروز درد، سوزش و بی‌حسی و گزگز دست و پا شود. این مسئله معمولاً در صورتی اتفاق می‌افتد که کم کاری تیروئید شدید باشد و آن را درمان نکرده باشید. داروهای تیروئید، ورزش کردم و حفظ وزن ایده‌آل می‌توانند به رفع این علائم کمک کنند.

• الکل

مصرف الکل، به عنوان یک سم عمل کرده و به اعصاب و بافت‌ها آسیب می‌رساند. با گذشت زمان، اعتیاد به الکل باعث مواجه بدن با کمبود ویتامین‌های B مانند B12 و فولات می‌شود. هر دو مشکل باعث می‌شود اعصاب به خوبی عمل نکنند و در پاها و دست‌های بی حسی رخ دهد. توقف مصرف الکل، احتمالاً بخشی از آسیب را رفع کند، هرچند ممکن است رفع علائم دائمی باشد.

• سموم

برخی موارد از جمله صدف، سرب و جیوه و برخی داروهای گیاهی، داروهای شیمی درمانی حاوی طلا و فلزات سنگینی چون طلا برای بدن سمی هستند. آزمایش خون یا ادرار می‌تواند نشان دهد که آیا این سموم در بدن شما وجود دارد یا خیر.

• دیگر علت های گزگز دست و پا

از دیگر علل این معضل می‌توان به آرتروز، تنگی کانال نخاعی، تومورهای ایجاد کننده تنگی کانال نخاعی، عوامل موثر در میلوپاتی (آسیب‌های رشته‌های عصبی نخاع و رشته‌های داخلی ستون فقرات) از جمله آرتروزها، مشکلات دژنراتیو و تخریبی دیسک و استخوان‌های ستون مهره، تومورها و آبسه‌ها با فشار آوردن به رشته‌های داخل کانال خواهد بود.

 

بیشتر بخوانید : تپش قلب و گزگز دست و پا

 

علائمی که ممکن است در کنار گزگز بروز کند چيست؟

در کنار گزگز دست و پا که عامل آن تحریک عصب محیطی است ممکن است علائم دیگری از جمله بی حسی، سوزن سوزن، مور مور،حس شوک الکتریکی، برق گرفتگی، سرد و گرم شدن و سوزش و خارش نیز در دست‌ها و پاهای بیمار رخ دهد.
این احساسات چه در حین انجام فعالیت و چه در زمان استراحت ممکن است بروز کند و بر اساس شدت درگیری عصب حتی فرد ضعف و ناتوانی را تجربه خواهد کرد.

عوارض ناشی از نوروپاتی محيطی چيست؟

نوروپاتی محیطی که عامل اصلی گزگز در پا و دست است در صورت عدم درمان می‌تواند مشکلات عدیده‌ای در پی داشته باشد. گزگز در پا و دست که ناشی از آسیب عصب است در صورت نادیده انگاشتن می‌تواند به آسیب پایدار عصب، احتمال فلج شدن عضو، ناتوانی جسمی و فیزیکی، پشرفت علائم و احتمال آسیب مغزی منتهی گردد. از همین رو ضروری است برای ممانعت از بروز عوارض احتمالی گزگز دست و پا فوراً تحت نظر پزشک نسبت به رفع مشکل اقدام نمود.

انواع روش درمان گزگز دست و پا یا همان مورمور شدن و خواب رفتن

پزشک متخصص پس از بررسی وضعیت بیمار و مشخص شدن علت گزگز دست و پای وی درمان مقتضی را برای بهبود وضعیت تجویز خواهد کرد.

– مصرف مکمل‌های ویتامین

چنانچه علت بروز گزگز در پا و دست به دلیل کمبود ویتامین باشد، مصرف مکمل‌های ویتامین گروه B و سایر ویتامین‌ها در بهبود وضعیت فرد موثر خواهد بود.

– اجتناب از مصرف الکل

زیاده‌ روی مصرف الکل قادر است به عنوان یک سم به اعصاب و بافت‌های عصبی آسیب برساند، از همین رو ضروری است مصرف آن را کاهش دهید.

– کنترل دیابت و تیروئید

یکی از راه‌های درمان گزگز دست و پا کنترل دیابت و تیروئید است. وجود قند خون بالا در افراد خصوصاً بیماران دیابتی قادر است به اعصاب آسیب برساند از همین رو ضروری است میزان قند خون در این افراد به تعادل برسد. کم کاری تیروئید نیز قادر به تاثیر بر اعصاب است از همین رو ضروری است تیروئید در مبتلایان کنترل شود.

– نپوشیدن لباس جذب

پوشیدن لباس‌های جذب یا بستن محکم کمربند می‌تواند روی اعصاب نواحی مختلف بدن فشار آورده و آنها را تحریک نماید که پیامد آن بروز بی حسی در پا و دستها است.

– تزریق اوزون و کورتون

از دیگر راه‌های درمان گزگز دست و پا تزریق اوزون و کورتون است. تحریک ریشه‌های عصبی بواسطه فشار دیسکوپاتی به عنوان شایع‌ترین علت بروز گزگز در پا و یا فشار ناشی از گیرافتادگی عصب در سندرم تونل کارپال مچ دست شناخته می‌شود از همین رو می‌توان با تزریق اوزون و کورتون در این نواحی با برداشتن فشار مضاعف روی عصب علائم را از بین برد و درد را تسکین داد.

– استفاده از پوشیدنی های طبی :

از جمله کفی و کفش های طبی ، بالش و کمربند طبی که مهم است در صورت بروز گزگز دست و پا به دلیل فشردگی عصب در اثر دیسکوپاتی یا ناهنجاری‌های ستون فقرات می‌توان با استفاده از ابزارهای حمایتی و اصلاح ساختار فیزیکی از جمله کفی و کفش طبی شخصی و یا بالشت، تشک و کمربندهای مشکل را رفع کرد.

– جراحی:

به عنوان آخرین راه حل برای درمان گزگز دست و پا به خاطر تحریک عصب تحت فشار و برای آزاد سازی عصب از فشار وارده روی آن و بهبود وضعیت بیمار از جراحی استفاده می‌شود. در صورت بروز گزگز به دلیل آسیب دیدگی عصب و عضله و ترمیم این آسیب دیدگی‌ها نیز می‌توان از جراحی کمک گرفت.

 

بیشتر بخوانید : درمان خانگی گزگز پا

 

در چه مواقعی گزگز دست و پا می تواند نگران کننده باشد؟

اگر گزگز پا و دست همراه با علائم هشدار حمله قلبی و مغزی از جمله درد قفسه سینه با انتشار به گردن و بازوها، تپش قلب، تنگی نفس، تعریق سرد فراوان، اختلال بینایی ناگهانی، اختلال حرکتی ناگهانی در یک یا چند اندام، تغییر ناگهانی صورت از جمله فلج یک طرفه باشد، همگی علائمی هستند که باید در اسرع وقت با مراجعه به اورژانس نسبت به رفع مشکل خود اقدام نماییم.

سخن پایانی

گزگز دست و پا شاید در ظاهر مسئله جدی تلقی نشود اما از آنجا که این بیانات غیرواقعی می‌توانند علائمی از مشکلات سلامتی جدی‌تری چون آسیب به اعصاب مرکزی، تحریک ریشه عصبی و آسیب اعصاب محیطی باشند باید به دقت مورد بررسی قرارگیرند تا در صورت وجود هریک از این شرایط به موقع تحت درمان قرار گیرند و از آسیب‌های جدی‌تر اجتناب نمود.