در واقع سیاتیک رگ نیست بلکه یک عصب است، اما اکثریت مردم عامه این عصب را که یکی از طولانی ترین عصب ها بین اعصاب بدن است و قطر آن تقریبا 2 سانتی متر است و از 5 ریشه عصبی که از ستون فقرات کمری خارج می شوند تشکیل می شود (که شایع ترین علت درد کمر ناشی از فشار به ریشه های عصبی درد سیاتیک است) با نام رگ سیاتیک می شناسند. چرا که در اصطلاح پزشکی رگ شامل لوله های توخالی است که وظیفه اش خون رسانی از قلب به اندام ها و برعکس است. اما عصب یک لوله توپر مانند طنابی است که پیام های عصبی را از مغز به اندام ها و یا برعکس می رساند که در صورت درگیری آن می تواند برای انسان دردسرساز باشد و در صورت عدم درمان به موقع سیاتیک ممکن است بیمار عوارض خطرناک و جبران ناپذیری اعم از کاهش قدرت پاها، ضعف عضلات، فلج عضلات، عدم کنترل ادرار و مدفوع، ناتوانی جنسی، درد مقاوم به درمان و در مواقع شدیدتر فلج دائم را تجربه کند.
ما در این مقاله قصد داریم درباره اینکه سیاتیک چیست و چه علائمی دارد؟ رگ سیاتیک کدام سمت است؟ و روش های تشخیص و درمان سیاتیک صحبت کنیم، ما با در ادامه مقاله همراه باشید.
کلینیک دکتر میر در زمینه ی تشخیص و درمان انواع بیماری های ارتوپدی، انواع تست های تشخیصی و هرگونه اختلال در این حوزه همواره در رتبه ی اول رضایتمندی بیماران قرارگرفته است. برای رزرو نوبت می توانید با شماره های درج شده در بخش تماس با ما تماس حاصل فرمایید.
فهرست مطالب
رگ سیاتیک چیست؟
عصب سیاتیک از قسمت تحتانی ستون مهره ها و از مجاورت دیسک های پایینی کمر نشات گرفته و به سمت استخوان لگن و باسن و از آنجا تا ساق پا ادامه دارد و در واقع یکی از بزرگترین و طویل ترین عصب های بدن انسان است، در صورتی که این عصب درگیر شود می تواند در موارد حاد برای بیمار مشکل ساز شود. عصب سیاتیک (به اصطلاح عوام رگ سیاتیک) از 5 ریشه عصبی تشکیل شده است که هر گونه فشاری بر روی یکی از شاخه های این عصب باعث ایجاد درد در طول عصب سیاتیک می شود.
عصب سیاتیک یک عصب حرکتی و حسی است. وظیفه عصب سیاتیک حرکت اندام های تحتانی به خصوص ساق و پنجه پا است. یعنی در واقع این عصب سیاتیک است که باعث می شود ما بتوانیم راه برویم، بایستیم و حرکاتی مثل شوت کردن توپ و … را انجام دهیم. قسمت حسی این عصب نیز باعث می شود حس درد، سرما و گرما را از اندام های تحتانی به نخاع و مغز ارسال شود.
رگ سیاتیک کدام سمت است؟
یکی از متداول ترین سوالاتی که بیماران می پرسند این است که رگ سیاتیک کدام سمت است؟
علت این سوال هم این است که بسیاری از افرادی که دچار پارگی دیسک کمر شده اند، علائم سیاتیک یک طرفه را دارند. یعنی فقط پای چپ یا پای راستشان درد می کند. اما در واقع عصب سیاتیک هم در پای چپ و هم در پای راست قرار دارد، اما به دلایل خیلی نامعلوم برخی در یک طرف احساس درد دارند.
سیاتیک چه علائمی دارد؟
از جمله علائم سیاتیک عبارتند از:
- در بعضی از بیماران درد سیاتیک ممکن است به صورت سوزن سوزن شدن همراه با درد مبهمی در باسن باشد. اما در برخی شدت درد سیاتیک به حدی زیاد است که فرد توان حرکتی ندارد.
- درد پایین کمر؛
- درد پای ناشی از سیاتیک اصولا در ساق و کف پا حس می شود.
- درد پایین کمر که به پاها نیز منتشر می شود.
- تشدید درد در زمان ایستادن و نشستن و کاهش درد در هنگام راه رفتن یا دراز کشیدن.
- درد همیشگی در باسن یا یکی از پاها (گاها هر دو پا)؛
- اگر فشار بر روی رگ سیاتیک کمر زیاد باشد باعث ضعف بسیار شدیدی در ساق پاها می شود که در صورت عدم توجه به آن می تواند باعث لاغری پاها و اختلالات گوارشی شود. این علائم از علائم اورژانسی درد سیاتیک است که نیاز به جراحی می باشد.
علت درد سیاتیک چیست؟
علت درد سیاتیک به دلیل فشاری است که به ریشه های عصب سیاتیک وارد می شود که می تواند در اثر ضربه به ناحیه کمر یا آسیب به کمر اتفاق بیفتد و یا به تدریج اتفاق بیفتد و یا در حین حرکات غیر طبیعی مانند بلند کردن اجسام رخ دهد و یا به دلیل رانندگی های طولانی مدت و یا فشار های غیر طبیعی مزمن ایجاد شود. از جمله شایع ترین دلایل درد رگ سیاتیک عبارتند از:
فتق دیسک
استخوان های ستون مهره های کمر به وسیله غضروف از یکدیگر متمایز شده اند، این غضروف ها باعث تسهیل حرکت و لغزنده شدن مفصل می شود. زمانی که که یک لایه از غضروف پاره شود، بیرون زدگی دیسک (فتق دیسک) اتفاق می افتد و این بیرون زدگی می تواند باعث ایجاد فشار روی عصب سیاتیک و در نهایت باعث درد کمر و پا و همچنین بی حسی در ناحیه تحتانی بدن می شود که به این درد؛ درد عصب سیاتیک گفته می شود.
تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی (استنوزیس ستون مهره های کمر) باعث ایجاد فشار روی طناب نخاعی و عصب سیاتیک می شود.
اسپوندیلولیستزیس
این شرایطی زمانی اتفاق می افتد که مهره ای دچار لغزش شود و از جای طبیعی و اصلی خود خارج شود. این خارج شدن مهره از جای صحیح خود باعث ایجاد فشار به عصب سیاتیک می شود.
سندروم پیریفورمیس
این سندروم یکی از نادرترین اختلالات ماهیچه ای است که در ماهیچه پیریفورمیس (ماهیچه ای که ناحیه تحتانی ستون مهره های کمر را به استخوان ران متصل می کند) اتفاق می افتد. گرفتگی و انقباض در ماهیچه پیریفورمیس باعث ایجاد درد سیاتیک می شود. این سندرم با فعالیت هایی مانند نشستن طولانی مدت و افتادن روی زمین باعث درد رگ سیاتیک می شود.
سایر دلایل درد رگ سیاتیک
از جمله دلایلی که به ندرت باعث درد سیاتیک می شوند عبارتند از:
- سندروم دم اسب؛
- عفونت ستون فقرات؛
- تومورهای ستون فقرات؛
- ضربه دیدن ستون فقرات یا رباط ها یا عضله های اطراف آن؛
خطرات سیاتیک
- کاهش تدریجی و بدون بازگشت قدرت پا که اصولا با لاغری پا خود را نشان می دهد.
- درد مقاوم به درمان؛
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
سیاتیک های خفیف معمولا پس از گذشت مدت زمانی بهبود پیدا می کنند. اما در صورتی که علائم سیاتیک بعد از گذشت 1 الی 2 هفته بهبود پیدا نکرد نیاز است که به پزشک مراجعه کنید. در صورت مشاهده موارد زیر نیاز است که سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- دردی که در اثر آسیب های جدی مانند تصادفات رانندگی، افتادن از ارتفاع و … اتفاق می افتد.
- بی اختیاری ادرار یا مدفوع؛
- پس از گذشت مدت زمانی درد شدیدتر شود.
- دردهای شدید و ناگهانی در ناحی کمر و ساق پا و بی حسی و ضعف در ناحیه ساق پاها؛
برای درمان سیاتیک به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای رهایی از درد سیاتیک و درمان قطعی سیاتیک باید به پزشکان متخصص ارتوپدی مراجعه کنید تا ایشان پس از معاینه و بررسی های لازم در صورت لزوم تست های تشخیصی را برای بیمار تجویز کند.
روش های تشخیص سیاتیک
بعد از معاینه فیزیکی مهم ترین راه تشخیص سیاتیک؛ تست نوار عصب و عضله است. در صورتیکه بیمار مشکوک به درگیری رگ سیاتیک به دلیل دیسک کمر باشد، ام آر آی بهترین راه تشخیصی است.
روش های درمان درد سیاتیک
در اکثر مواقع روش های غیرجراحی برای درمان درد سیاتیک در اولویت هستند که رایج ترین این روش ها عبارتند از:
- استفاده از کمپرس سرد و گرم؛
- مصرف مسکن ها؛
- فیزیوتراپی؛
- ماساژ درمانی؛
- تزریق استروئید در اپیدورال؛
- تزریق اوزون در مفاصل و محل های تحریک عصبی؛
- طب سوزنی؛
- الکتروتراپی؛
- درمان های کایروپرکتیک؛
- ورزش های تقویتی و کششی؛
- استفاده از کمربند طبی یا بریس؛
عمل جراحی برای درمان سیاتیک
عمل جراحی در صورتی انتخاب می شود که روش های درمانی غیرجراحی پاسخ ندهند و علائم بیماری روز به روز پیشرفت کند و درد بیمار شدیدتر شود. از جمله عمل های جراحی برای درمان درد سیاتیک عبارتند از:
میکرودیسککتومی
از این روش برای برداشتن قسمت هایی از فتق دیسک و درمان سیتایک استفاده می شود.
لامینکتومی
در این روش استخوان لامینا که دارای انحنا و خمیدگی است و ستون فقرات را تحت پوشش قرار داده است و بافتی که به طور خاص باعث ایجاد فشار روی عصب سیاتیک شده است، برداشته می شود.
سیاتیک پای چپ
به دلایلی نامعلومی اعم از ضعیف تر بودن پای چپ نسبت به پای راست که هنوز این تئوری ثابت نشده است سیاتیک پای چپ از پای راست بیشتر است ولی این بدین معنی نیست که آمار سیاتیک پای راست کم است. اما در هر صورت روش درمانی سیاتیک هر دو پا یکی است و تفاوتی با یکدیگر ندارند.
سخن پایانی
عصب سیاتیک (به اصطلاح عوام رگ سیاتیک) بزرگترین اعصاب بدن است که در صورت درگیری می تواند برای انسان دردساز شود. از جمله دلایل درد سیاتیک بیرون زدگی دیسک، تنگی کانال نخاعی و … است که در صورت مشاهده علائم سیاتیک و عدم بهبودی آن پس از گذشت 1 الی 2 هفته بهتر است به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید تا از عوارض خطرناک سیاتیک که شامل کاهش قدرت غیرقابل بازگشت پاها و درد مقاوم به درمان است در امان باشید.
کلینیک دکتر میر با بهره مندی از انواع تست های تشخیصی و بهترین متخصصین ارتوپدی در زمینه تشخیص و درمان سیاتیک و سایر بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.
