فهرست مطالب
درمان سوزش و خارش کف پا؛ پس از تشخیص صحیح توسط متخصص ارتوپد خوب
سوزش و خارش پا از علائم آزاردهنده هستند که در صورت مزمن شدن یا همراهی با علائم دیگر بیشتر ناراحت کننده می‌شوند. شرایط متفاوتی می‌توانند علت خارش کف پا در کودکان و بزرگسالان شوند. درمان سوزش و خارش کف پا به‌طور مستقیم به علت ایجاد آن بستگی دارد و مهم است که در صورت ادامه‌دار شدن آن بعد از چند روز و عدم بهبودی با درمان‌های خانگی یا اگر به‌صورت رفت و برگشتی است، در اسرع وقت به یک متخصص ارتوپد خوب مراجعه نمایید تا علت آن بررسی شده و درمان سوزش کف پا انجام شود.
آنچه در این مقاله می خوانید
علت خارش کف پا در کودکان و بزرگسالان به‌علاوه درمان سوزش و خارش کف پا چیست؟
درحالی‌که خارش گاه‌به‌گاه کاملاً طبیعی است و اصلاً جای نگرانی نیست و می‌تواند ناشی از یک مورد ساده مانند کشیده شدن پا روی یک سطح زبر ایجاد شده باشد، خارش شدید پا یا خارشی که با گذشت زمان بهتر نمی‌شود و یا با علائمی مانند سوزش همراه است، چه در کودکان و چه در بزرگسالان ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد که نیاز به درمان تخصصی خواهد داشت.
ازآنجایی‌که منشأ برخی از این علائم آسیب‌های عصبی است و این آسیب‌ها قابلیت پیشروی دارند، اگر در پیگیری تشخیص و درمان سوزش و خارش کف پا سهل‌انگاری کنید ممکن است دچار آسیب‌های عصبی دائمی مانند بی‌حسی کامل پا شوید. اگر می‌خواهید بیشتر با دلایل سوزش و خارش زیر پا و نحوه درمان آن آشنا شوید، در ادامه با ما همراه شوید.
مهم‌ترین دلیل خارش زیر پا در کودکان و بزرگسالان که ممکن است با یا بدون سوزش باشد، عبارت‌اند از:
نوروپاتی محیطی
به گفته مؤسسه ملی اختلالات عصبی که یکی از منابع بسیار مورد اعتماد در این راستا است، نوروپاتی محیطی نوعی آسیب به سیستم عصبی محیطی است که این اعصاب در سراسر بدن گسترش یافته‌اند و درنتیجه آسیب به آن‌ها نیز بسیار جدی است و می‌تواند بخش‌های مختلف بدن را تحت تأثیر خود قرار دهد.
این آسیب‌های عصبی بسته به‌شدت آسیب، می‌توانند باعث علائمی مانند خارش زیر پا، سوزش، درد در قسمت‌های مختلف بدن ازجمله پا و حتی بی‌حسی شوند. درمان سوزش و خارش کف پا اگر به دلیل آسیب‌های عصبی ایجاد شده باشند بسیار مهم است و در صورت سهل‌انگاری در تشخیص و درمان این آسیب‌ها، پیشروی کرده و حتی ممکن است منجر به فلج اندام شود.
درمان سوزش و خارش کف پا ناشی از نورپاتی محیطی به علت ایجاد آن بستگی دارد. به‌عنوان‌مثال، گاهی این آسیب‌های عصبی به دلیل وجود یک بیماری زمینه‌ای کنترل نشده مانند دیابت است که در این صورت شما را به متخصص مربوطه ارجاع می‌دهند و با انجام روش‌های درمانی و مدیریتی دیابت، علائم آن مانند سوزش و خارش زیر پا نیز بهبود پیدا خواهد کرد.
گاهی نیز ممکن است آسیب‌های عصبی ناشی از برخی آسیب‌های وارد شده به سیستم اسکلتی و عضلانی مانند فتق دیسک‌های ستون فقرات باشد که باز هم باید تحت ارزیابی قرار گرفته و بعد از تشخیص دلیل خارش زیر پا در کودکان و بزرگسالان، درمان سوزش و خارش کف پا به‌صورت مناسب انجام شود.
پوست خشک
گاهی خشکی بیش‌ازحد پوست کف پا می‌تواند منجر به سوزش، خارش، ترک‌خوردگی، خونریزی و علائم آزاردهنده دیگر ازاین‌دست شود. بخصوص افرادی که در مناطق گرم و خشک زندگی می‌کنند باید بیشتر مراقب این موضوع باشند و با استفاده منظم از کرم‌ها و لوسیون‌های بسیار خوبی که برای این منظور در بازار عرضه می‌شوند، از خشکی کف پا و سوزش آن جلوگیری نمایند. به‌طورکلی دلایلی که احتمال خشکی کف پا را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:
- ♦سن
- ♦زندگی در آب‌وهوای خشک
- ♦قرار گرفتن منظم در معرض آب، مثلاً در افراد مبتلا به بیماری وسواس که دائماً پاهای خود را می‌شویند یا افرادی که به خاطر شغلشان مجبور هستند دائماً با مواد شیمیایی شوینده سر و کار داشته باشند.
- ♦شنای مکرر در آب کلردار
اگر استفاده از مرطوب‌کننده‌های معمولی برای درمان سوزش و خارش کف پا به دلیل خشکی پوست مؤثر نباشند، باید به یک متخصص پوست مراجعه نمایید تا درمان‌های بهتری را برایتان صورت دهد.
پسوریازیس
پسوریازیس یک بیماری پوستی مزمن است که می‌تواند منجر به پوسته‌پوسته شدن و قرمزی پوست در نواحی مختلف بدن شود. درواقع این بیماری می‌تواند هر قسمت از بدن ازجمله پا را درگیر کند و از علائم شایع آن ایجاد خارش و درد در نواحی مبتلا است.
این بیماری اصولاً زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی فرد به‌اشتباه شروع به حمله به سلول‌های پوستی سالم می‌کند. این کار تولید این سلول‌ها را تسریع کرده و باعث ایجاد علائم آن مانند خارش و سوزش می‌شود. درمان سوزش و خارش کف پا در این شرایط معمولاً شامل کرم‌ها و لوسیون‌هایی است که ممکن است حاوی ترکیبات نفتی، اسید سالیسیلیک، کورتیکواستروئیدها یا ترکیبی از این مواد باشند.
اگزما
اگزما، همچنین به‌عنوان یک بیماری درماتیت آتوپیک شناخته می‌شود و وضعیتی است که معمولاً با پوست بسیار خشک و خارش‌دار، خود را نشان می‌دهد. این بیماری نیز می‌تواند در بسیاری از قسمت‌های بدن ازجمله پاها ظاهر شود.
با توجه به گزارشات موسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی، مشخص نیست که دقیقاً چه چیزی باعث اگزما می‌شود، اگرچه به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی در بروز این بیماری دخیل باشند.
اگزمای دیسیدروتیک نوعی است که اغلب در پهلوها و کف پا ظاهر می‌شود و می‌تواند علت خارش کف پا در کودکان و بزرگسالان باشد.
این بیماری باعث ایجاد تاول‌های کوچک، عمیق و شدیداً خارش‌دار خواهد شد و زنان دو برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این نوع اگزما هستند. برای درمان سوزش و خارش کف پا ناشی از این نوع اگزما در صورت خفیف بودن می‌توانید با خیساندن پاهای خود در آب سرد یا استفاده از کمپرس‌های سرد و مرطوب روی آن ناحیه، علائم را بهبود دهید.
اگر اگزما شدیدتر باشد، پزشک می‌تواند کرم‌های مخصوصی را تجویز کند یا محلول‌های OTC را برایتان توصیه کند.
پای ورزشکار
قارچ‌ها موجودات زنده و فعالی هستند که می‌توانند در داخل کفش‌های ورزشی به دلیل رطوبت زیاد و نور کم به‌خوبی رشد کنند و باعث ایجاد بیماری پای ورزشکار شوند. درواقع پای ورزشکار یک بیماری قارچی پوستی بسیار شایع است که معمولاً بین انگشتان پا به وجود می‌آید، اگرچه می‌تواند سایر قسمت‌های پا را نیز درگیر کند و با اینکه به این نام معروف است، تنها ورزشکاران را درگیر نمی‌کند.
به‌عنوان‌مثال، افرادی که در طول روز به مدت طولانی از کفش‌های تنگ و نامناسب استفاده می‌کنند یا افرادی که بدون کفش یا صندل مناسب در باشگاه‌ها یا به‌صورت پابرهنه در این محیط‌ها راه می‌روند نیز ممکن است دچار پای ورزشکار شوند. پای ورزشکار می‌تواند باعث خارش شدید و احساس سوزش ناراحت کننده‌ای در ناحیه عفونی شود.
قارچ‌ها اساساً در شرایط گرم، مرطوب و تاریک مثل محیط داخل کفش ورزشی به‌راحتی رشد می‌کنند و گسترش خواهند یافت. برای درمان سوزش و خارش کف پا ناشی از بیماری پای ورزشکار داروهای ضد قارچ که به‌صورت قرص یا لوسیون عرضه می‌شوند، معمولاً بسیار مؤثر هستند. در ضمن باید بهداشت فردی مانند شست وشو پاها بعد از فعالیت و خشک کردن آن‌ها به طور کامل رعایت شود.
واکنش‌های آلرژیک
آلرژی‌های پوستی مختلف نیز می‌توانند باعث خارش زیر پا شوند. آن‌ها ممکن است ناشی از بیماری‌های پوستی خاص مانند اگزما یا پسوریازیس یا در اثر تماس با ماده‌ای مانند لاتکس یا گرده گل باشند. برای درمان سوزش و خارش کف پا ناشی از آلرژی معمولاً مصرف آنتی‌هیستامین‌ها می‌تواند به مدیریت علائم کمک کند. این داروها به‌صورت قرص یا کرم بدون نسخه یا با نسخه پزشک در داروخانه‌ها عرضه می‌شوند.
عفونت کرم قلابدار
کرم قلابدار درواقع نوعی انگل است که در روده انسان زندگی و رشد می‌کند. در صورت راه رفتن با پای برهنه در مناطقی که لاروها زندگی می‌کنند، ممکن است به کرم قلابدار مبتلا شوید. عفونت کرم قلابدار در مکان‌هایی که رعایت بهداشت کافی وجود دارد، نسبتاً نادر است.
با توجه به اظهارات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، فرد ممکن است در نقطه‌ای که لارو کرم قلابدار وارد بدنش شده، خارش داشته باشد که این نقطه در بسیاری از مواقع در کف پاها است. پزشکان می‌توانند عفونت کرم قلابدار را با داروهایی که انگل‌ها را از بین می‌برند، درمان کنند.
گال
یکی از دیگر دلیل خارش زیر پا در کودکان و بزرگسالان گال است. گال زمانی رخ می‌دهد که کنه‌های بسیار کوچک در پوست فرو می‌روند و تخم‌گذاری می‌کنند و درنهایت باعث ایجاد بثورات بسیار خارش‌دار در پوست می‌شوند.
این بیماری کاملاً مسری است و از طریق تماس پوست آلوده به پوست سالم منتقل می‌شود. این بیماری می‌تواند در هر جایی از بدن، ازجمله روی پاها علائم خود را نمایان کند. معمولاً برای درمان سوزش و خارش کف پا ناشی از گال استفاده مستقیم از داروهای تجویزی روی پوست مؤثر است و بیماری را درمان خواهد کرد.
دیابت
دیابت یک بیماری مزمن و طولانی‌مدت است که درمان قطعی ندارد و اغلب بیمارانی که به آن مبتلا می‌شوند باید تا آخر عمر درمان‌های مدیریتی را برای آن انجام دهند. این بیماری بر مقاومت به انسولین و نحوه تبدیل غذا به انرژی در بدن تأثیر می‌گذارد.
درنتیجه می‌تواند به این معنی باشد که سطح قند خون فرد بسیار بالا است که می‌تواند عواقب جدی برای سلامتی فرد مبتلا داشته باشد. درصورتی‌که دیابت کنترل نشود، می‌تواند کم‌کم منجر به آسیب‌های عصبی شده که نوعی نوروپاتی محیطی است و به نوروپاتی دیابتی معروف است. از مهم‌ترین علائم آن نیز خارش، سوزش، گزگز، سوزن‌سوزن شدن و بی‌حسی در برخی نواحی بدن بخصوص کف پا است.
گردش خون ضعیف ناشی از بیماری دیابت نیز می‌تواند باعث خارش شود. همچنین، ابتلا به دیابت ممکن است خطر ابتلا به عفونت‌های باکتریایی و قارچی را در بیمار افزایش دهد. این بیماری درمان خاصی ندارد و درمان سوزش و خارش کف پا ناشی از دیابت تنها با رعایت رژیم غذایی مناسب، استفاده از قرص‌های کنترل کننده قند مانند متفورمین و تحت نظر متخصص بودن حاصل می‌شود.
سوختگی
سوختگی‌های شدید حتی بعد از بهبودی کامل می‌توانند باعث آسیب‌های عصبی ماندگار شوند که یکی از علائم و علت خارش کف پا در کودکان و بزرگسالان است. فردی که خارش مزمن را در این شرایط تجربه می‌کند باید با یک دکتر صحبت کند تا درمان مناسب برایش در نظر گرفته شود. ممکن است پزشک از لوسیون‌ها و پمادهای تسکین‌دهنده مانند لیدوکائین برای بهبودی استفاده کند.
بهترین پماد برای خارش کف پا چه پمادی است؟
در بخش قبلی برای هر دلیل خارش زیر پا در کودکان و بزرگسالان، مهم‌ترین روش درمان سوزش و خارش کف پا نیز آورده شد. به‌طورکلی پزشک خارش پای کودکان و بزرگسالان را بر اساس دلیل خارش زیر پا در کودکان و بزرگسالان درمان می‌کند. به‌عنوان‌مثال برای واکنش‌های آلرژیک، اجتناب از محصولاتی که باعث واکنش‌های آلرژیک می‌شوند، می‌توانند به کاهش خارش کمک کنند.
اگر پای ورزشکار دارید، برخی از اسپری‌ها یا کرم‌های ضد قارچ می‌توانند به‌عنوان بهترین پماد برای خارش کف پا به شما کمک کنند. عفونت قارچی مزمن ممکن است با کرم‌های بدون نسخه بهبود پیدا نکنند و نیاز به مراجعه به متخصص داشته باشند.
داروهای ضد خارش موضعی، نرم‌کننده‌ها مانند ژل نفتی و برخی از کرم‌های استروئیدی نیز می‌توانند به کاهش خارش موضعی روی سطح پوست کمک کنند.
علاوه بر این، برخی از داروهای تجویزی مانند SSRI ها، داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای یا گاباپنتین ممکن است در برخی از بیماران برای کاهش خارش مفید باشد.
روش‌های درمان خانگی خارش کف پا چیست؟
روش‌های مختلفی به‌عنوان درمان خانگی خارش کف پا وجود دارند که شما می‌توانید در ابتدا آن‌ها را امتحان کنید و بعد از چند روز اگر کارساز نبودند، به پزشک مراجعه نمایید. ازجمله بهترین این روش‌ها عبارت‌اند از:
- ♦از سرما درمانی استفاده کنید.
استفاده از رطوبت خنک در کف پا، التهاب زیرین را تسکین می‌دهد. برای انجام این کار یک پارچه تمیز را در آب سرد خیس کنید و مایع اضافی را با فشردن پارچه از بین ببرید. همچنین می‌توانید چند تکه یخ را در یک پارچه نازک بپیچید.
این کمپرس سرد را روی پوست خارش‌دار قرار دهید. کمپرس خنک را حداقل تا 10 دقیقه و یا تا زمانی که خارش بهبود یابد، نگه دارید.
سرما ناحیه را بی‌حس می‌کند به‌طوری‌که خارش را احساس نمی‌کنید، اما ممکن است مجدد نیاز به انجام آن باشد و اگر بخواهید بیش‌ازحد آن را انجام دهید یک روش خسته کننده به‌عنوان درمان خانگی خارش کف پا محسوب می‌شود.
- ♦در حمام بلغور جو دوسر یا آب نمک پاهایتان را خیس کنید.
خیساندن پاها در حمام جوی دوسر یا آب نمک می‌تواند به تسکین خارش کمک کند. بلغور جو دوسر خواص مرطوب‌کنندگی و ضدالتهابی قوی دارد که می‌تواند به کنترل خارش کمک کند. نمک یکی دیگر از مواد شفابخش است که دارای اثرات ضدالتهابی قابل توجهی است که می‌تواند به تسکین خارش خفیف کمک کند.
بهتر است برای انجام این روش، از نوع بلغور جو دوسر پودری و یا کلوئیدی استفاده نمایید، زیرا راحت‌تر در آب حل می‌شود.
برای انجام این روش هر یک از این مواد را در آب گرم حمام خود مخلوط کنید و بدن خود را برای مدتی در آن خیس کنید. اگر فقط می‌خواهید پاهایتان را فرو ببرید، می‌توانید این کار را در مقیاس کوچک‌تر مانند سطل یا وان انجام دهید.
- ♦با روغن نارگیل کف پا را چرب کنید.
روغن نارگیل دارای خواص ضد میکروبی و ضدالتهابی قوی است. به‌علاوه، به‌راحتی در پوست ضخیم پا جذب می‌شود. این ماده می‌تواند به‌خوبی به مبارزه با خشکی، التهاب و عفونت کمک کند و یکی از بهترین روش درمان خانگی خارش کف پا است. برای استفاده از آن بهترین کار این است که قبل از رفتن به رختخواب، روغن نارگیل را روی پاهای خود ماساژ دهید.
جوراب بپوشید تا از چکه چکه کردن، لکه‌دار شدن ملحفه یا انتقال محصول به سایر البسه یا رختخواب جلوگیری کنید.
- ♦ماست ساده روی کف پا بمالید.
به‌عنوان یک روش درمان خانگی خارش کف پا که بسیار ساده است، می‌توانید از مالش ماست روی ناحیه خارش‌دار استفاده کنید. ماست به‌عنوان منبع خوبی از پروبیوتیک‌ها یا باکتری‌های خوب شناخته شده است که به کنترل میکروب‌های مضر کمک می‌کند.
یکی از باکتری‌های زنده مبارزه کننده با عفونت در ماست، اسیدوفیلوس است که به‌ویژه در برابر پای ورزشکاران مؤثر است.
این باکتری‌های مطلوب به کشتن رشد قارچی که باعث عفونت پای ورزشکار می‌شود، کمک می‌کنند. درنتیجه علائمی مانند خارش کمتر خواهد شد. برای انجام این روش کافی است مقداری ماست ساده را روی پوست آلوده بمالید. بگذارید خشک شود و سپس آن را بشویید.
- ♦روغن درخت چای را کف پاها بمالید.
استفاده از روغن درخت چای نیز مانند روغن نارگیل به عنوان درمان خانگی خارش کف پا می‌تواند به تسکین خارش پا کمک کند. روغن درخت چای یک اسانس قوی است که از گیاهان دارویی به دست می‌آید. این ماده دارای خواص ضد میکروبی و ضدالتهابی قوی است که می‌تواند به مبارزه با عفونت پا و مهار خارش مرتبط کمک کند.
توجه داشته باشید که روغن درخت چای به‌تنهایی بسیار قوی است و باید قبل از استفاده، با روغنی مانند زیتون یا نارگیل رقیق شود، در غیر این صورت باعث آسیب بیشتر یا تحریک پوست شما می‌شود.
نکات بهداشتی مربوط به درمان سوزش و خارش کف پا ناشی از بیماری‌های پوستی
در اینجا چند اقدام مفید برای تمیز نگه‌داشتن پاها آورده شده است که از بسیاری از عوامل ایجاد کننده خارش و سوزش کف پا ناشی از مشکلات پوستی جلوگیری می‌کنند:
از خاراندن پوست بپرهیزید، زیرا تنها تسکین لحظه‌ای ایجاد می‌کند. با خاراندن، خارش با شدت بیشتری عود می‌کند و باید باز هم این کار را ادامه دهید و چرخه مضری را تقویت کنید که درنهایت به پوست شما آسیب می‌رساند. مالش با ناخن‌های تیز می‌تواند پوست را پاره کند. می‌توانید میکروب‌ها را از دست‌ها یا ناخن‌هایتان به پوست پاره شده منتقل کنید و باعث ایجاد عفونت شوید.
محصولات معطر پوست و حمام حاوی ترکیبات شیمیایی می‌توانند برای پوست بسیار خشن باشند و پس از استفاده منظم آن را خشک و تحریک کنند؛
بنابراین، همیشه قبل از خرید کرم‌ها، لوسیون‌ها، صابون‌ها و مواد شوینده، فهرست مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها را مرور کنید و از مواد اسانس دار بپرهیزید.
ابتدا از داروهای پای خود و سپس مرطوب‌کننده استفاده کنید، مگر اینکه متخصص پوست شما پیشنهاد دیگری بدهد.
قرار گرفتن در معرض تغییرات شدید دما نیز می‌تواند پوست را تحریک کرده و باعث خارش شود؛ بنابراین، یک دمای پایدار و تقریبا خنک را در فضای خانه یا کار خود همراه با سطوح رطوبت خنثی ایجاد کنید.
اگر از خشکی شدید پوست یا اگزما رنج می‌برید، به‌شدت توصیه می‌شود که در طول ماه‌های سرد و خشک زمستانی، یک دستگاه مرطوب‌کننده در داخل خانه یا اتاق خود نصب کنید.
استرس باعث تولید هورمون کورتیزول در بدن می‌شود. مقدار بالای این هورمون در بدن نیز با افزایش التهاب همراه خواهد بود که می‌تواند خارش زیر پای شما را بدتر کند؛ بنابراین، سعی کنید اضطراب و استرس خود را با استفاده از درمان‌های آرامش‌بخش، یوگا، تنفس عمیق و سایر فعالیت‌هایی که می‌توانند به آرامش ذهن شما کمک کنند، مدیریت کنید.
جوراب‌ها و کفش‌هایی بپوشید که از پارچه‌های طبیعی و قابل تنفس ساخته شده‌اند که به جریان هوای مناسب اجازه می‌دهد تا پاهای شما بخوبی تهویه شود.
با تأمین مایعات بیشتر برای بدن، روزانه پوست خود را از درون هیدراته نگه دارید. آب مرطوب‌ترین مایع است، اما می‌توانید آب‌میوه‌های تازه و آبگوشت‌های مغذی را برای بهبود بیشتر پوست مصرف کنید.
درعین‌حال، مصرف الکل و نوشیدنی‌های کافئین دار خود را محدود کنید، زیرا هر دو دیورتیک هستند که در صورت مصرف بیش‌ازحد می‌توانند بدن را کم آب کنند.
همیشه پاهای خود را بعد از شستن و قبل از پوشیدن جوراب یا کفش، به‌درستی خشک کنید.
از یک رژیم غذایی متعادل و مغذی استفاده کنید که به‌ویژه سرشار از انواع ویتامین‌هایی مانند A، B و E باشد که همگی برای سلامت پوست شما ضروری هستند.
سخن پایانی
سوزش و خارش زیر پا دلایل متفاوتی دارند که ممکن است تنها یک حساسیت ساده باشد یا یک دلیل جدی مانند نوروپاتی محیطی باشد؛ بنابراین مهم است که اگر دچار خارش و سوزش مزمن هستید یا هرازگاهی به سراغتان می‌آید، به یک متخصص ارتوپدی خوب مراجعه نمایید تا علت بررسی شده و در صورت وجود یک مورد جدی درمان سوزش و خارش کف پا در زمان مناسب قبل از اینکه آسیب‌های عصبی دائمی مانند بی‌حسی کامل پا ایجاد شود، انجام گردند.
