سرد شدن و درد در دست چپ از آن نشانه‌هایی‌ست که نمی‌توان آن را ساده تلقی کرد، به‌ویژه اگر این حالت با بی‌حسی، گزگز یا تیر کشیدن همراه باشد. گاهی تنها یک فشار عصبی یا وضعیت نامناسب خواب باعث آن می‌شود، اما در برخی موارد می‌تواند زنگ خطری جدی برای مشکلات قلبی یا عصبی باشد. این نشانه زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که با اختلال در حرکت انگشتان یا تغییر رنگ پوست همراه گردد. بسیاری از افراد در مواجهه با چنین علائمی، دچار سردرگمی می‌شوند و نمی‌دانند از کجا باید پیگیری را آغاز کنند؛ به‌خصوص وقتی هم‌زمان بی‌حسی انگشت هم وجود دارد. اگر برایتان سؤال است که برای بی‌حسی انگشت دست به چه دکتری مراجعه کنیم، در این مقاله نه‌تنها به آن پاسخ داده‌ایم بلکه تمام مسیرهای تشخیص و درمان این مشکل را نیز با دقت بررسی کرده‌ایم تا بتوانید با دیدی روشن اقدام کنید.
فهرست مطالب
علت سرد شدن و درد دست چپ چیست؟
آیا احساس سرما و درد در دست چپ، شما را نگران کرده است؟ چرا دست چپ سرد می‌شود و درد میکند؟ طبیعی است که اگر در محیط سرد قرار بگیرید، به دنبال واکنش نرمال، بدن شما احساس سرما خواهد داشت. ممکن است این احساس سرما در نوک انگشتان دست و پا بیشتر باشد؛ معمولا احساس سرما با نوعی حس سوزش و درد و ناراحتی همراه است.
از این موضوع که کاملا عادی و واکنش طبیعی و فیزیولوژیک محسوب می‌شود که بگذریم؛ گزگز و درد دست چپ همراه سوزش و ناراحتی چه علت‌هایی می‌تواند داشته باشد؟ چه بیماری‌هایی باعث این علائم می‌شوند؟
شایع‌ترین علت‌هایی که پزشکان برای این علائم در نظر میگیرند، به شرح زیر است.
- کم کاری تیروئید: کم کاری تیروئید که Hypothyroidism نیز نام دارد، باعث افزایش حساسیت شما نسبت به سرما می‌شود. یعنی فردی که کم کاری تیروئید دارد، تحمل سرما را ندارد و درجه سرمای محیط را بیشتر از حد واقعی آن احساس میکند.
- کم‌خونی‌ها یا آنمی‌ها: در افراد مبتلا به کم خونی، گلبول قرمز و خون کمتری به نوک انگشتان که دارای عروق ظریف و باریک هستند، می‌رسد. لذا شما در این نواحی دچار سرما و احساس درد خواهید شد.
- پدیده رینود: در این پدیده که در خانم‌های جوان بسیار شایع است؛ عروق ظریف و کوچک که در دستها و انگشتان دست وجود دارند، در برابر سرما و استرس منقبض می‌شوند. این افراد حس می‌کنند که هنگامی که در محیط سرد قرار میگیرند یا دچار یک فشار روحی و استرس و اضطراب می‌شوند، دست آنها بیحس شده، یخ زده، می‌سوزد و درد میکند. در واقع در این افراد حملات درد، تغییر رنگ و سردی دست چپ یا دست راست وجود دارد. تغییر رنگ به این ترتیب است که ابتدا پوست سفید و رنگ پریده می‌شود، سپس به رنگ آبی و کبود در می‌آید و در آخر که خونرسانی برقرار می‌شود، پوست قرمز می‌شود. سوزش، تورم و لرزش دست نیز در این مسئله شایع است.
- بیماری شریانی: نارسا بودن شریانها یا تنگی سرخرگ‌هایی که در دست قرار دارد، مانعی می‌شود برای خونرسانی کافی به دست. معمولاً قسمت‌های انتهایی اندام‌های فوقانی یعنی از آرنج به پایین، از مچ دست به پایین و نوک انگشتان بیشتر در معرض نارسایی شریانی قرار میگیرند؛ یا به عبارت صحیح تر، چون سرخرگ‌ها در این قسمت‌ها، مویینه و ظریف‌تر و نازک‌تر هستند، نارسایی این‌ها و تنگی این سرخرگ‌ها سریع‌تر علامت‌دار می‌شود. این افراد ممکن است سکته‌های قلبی در خود یا اقوام درجه یک را به شما گزارش دهند؛ یعنی چنین سابقه‌ای در این افراد وجود دارد.
- سندروم‌های خود ایمنی یا (Autoimmune disease): مانند اسکلرودرمی، لوپوس و ….
- مصرف سیگار و دخانیات؛ زیرا نیکوتین موجود در تنباکو و توتون، تنگی سرخرگهای دست را ایجاد میکند یا باعث تشدید آن می‌شود.
- کمبود ویتامین B12
- مصرف مزمن الکل
- سندروم تونل کارپال
از موارد فوق که بگذریم؛ علل ارتوپدی مانند مشکلات ستون فقرات، نظیر بیرون زدگی دیسک بین مهره، تخریب دیسک بین مهره، شکستگی‌ها، روماتیسم، آرتروز، لغزش مهره‌ها، تنگی کانال نخاع گردنی، تومورها و اسپاسم عضلات می‌تواند باعث این علائم شده باشد. در پایان این قسمت تاکید می‌کنیم که گاهی علت این علائم حملات قلبی است.
اگر شما سرمای غیرعادی در یک دست را همراه با تنگی نفس یا تهوع و استفراغ یا تپش قلب یا کاهش ضربان قلب یا تغییرات فشار خون و درد، سوزش و سنگینی یا احساس فشار به روی قفسه سینه را تجربه می کنید، بی درنگ با اورژانس تماس بگیرید.
گروه دیگری از علت‌هایی که باعث احساس سرما و درد در دست چپ می‌شوند، به گروهی تعلق دارند که اصطلاحا نوروپاتی محیطی به آنها اطلاق می‌شود.منظور از نوروپاتی محیطی این است که رشته‌های عصبی بیرون جمجمه و ستون فقرات به عللی غیر تحت فشار قرار گرفتن، دچار آسیب شده باشند؛ به عنوان مثال در دیابتی‌هایی که بیماری آنها طول کشیده و کنترل نشده است و قند خون آنها در بلند مدت بالا مانده است، در افرادی که بلند مدت مصرف الکل به حد فراوان داشته اند، در افرادی که دچار مسمومیت‌هایی با آرسنیک، جیوه یا داروهایی که دارای عنصر طلا هستند، شده‌اند؛و همچنین افرادی که دچار کمبود ویتامین B12 هستند، رشته‌های عصبی دچار آسیب می‌شود، رشته‌های آسیب دیده ممکن است حس دست چپ را به اشتباه گزارش کنند و باعث شوند که شما گزگز و درد دست چپ، احساس سوزش، ناراحتی، سنگینی، کرختی و سوزن سوزن شدن در دست را احساس کنید.
احساس این علائم در دست بخصوص انگشتان دست چپ، می‌تواند نشانه باشد از ابتلای شما به کم خونی، بیماریهای تیروئیدی، نارسایی های سرخرگ‌ها و بیماریهای خود ایمنی؛ زیرا ممکن است علت علائم آزاردهنده فعلی شما، دلایل جدی‌تر مانند مشکلات قلبی یا سکته‌های مغزی قریب الوقوع باشد؛ لذا توصیه می‌شود اگر این علائم ناگهانی ایجاد شده است، فورا با اورژانس تماس بگیرید.
عوارض گزگز و درد دست چپ
احساس سرما و درد در دست چپ اگر به دلیل وجود مشکلات زیر باشد، می‌تواند شما را دچار پیامدهای جدی کند. تنگی سرخرگهای بدن که بیماری شریانهای محیطی نامیده می‌شود، اسکلرودرمی، لوپوس و سایر بیماریهای خود ایمن، کم‌خونی‌های شدید، دریافت مزمن نیکوتین، کم کاری تیروئید.
عوارض های مهم و پیشامدهای خطرناک ناشی از عدم تشخیص به موقع علت سرد شدن و درد در دست چپ عبارتند از:
- افزایش احتمال ابتلا به سکته قلبی: افرادی که سرخرگهای دست آنها دچار تنگی و نارسایی است، مستعد ابتلا به بیماریهای عروق کرونری قلب هم هستند.
- ابتلا به فشار خون بالا: به عنوان مثال، در اسکلرودرمی و بیماریهای خود ایمن
- بروز خونریزی‌های بسیار کشنده ریه که خونریزی‌های آلوئولار نامیده می‌شوند: به عنوان مثال در اسکلرودرمی و لوپوس
- قطع شدن یا آمپوته شدن انگشت در افرادی که سیگار می‌کشند. معمولا این عارضه در افراد مذکر سیگاری و در انگشتان پا شایع‌تر است.
- خستگی مزمن و افسردگی
- وقوع آریتمی‌های جدی، مهم و خطرناک قلبی: به عنوان مثال ریتم AF یا فیبریلاسیون دهلیزی در افرادی بالای ۶۰ سال مبتلا به پرکاری تیروئید، می‌تواند تا مدت‌ها ناشناخته باقی مانده باشد.
- آسیب‌های جبران ناپذیر در رشته‌های عصبی به علت تحت فشار قرار گرفتن طولانی آنها: یادتان باشد اگر رشته عصبی برای مدت کوتاهی تحت فشار قرار گیرد، ملتهب و متورم می‌شود؛ اما با برداشتن فشار، این مسائل یعنی التهاب و تورم از بین می‌رود. اگر رشته عصبی برای مدت زیادی تحت فشار واقع شده باشد، متاسفانه تغییراتی در آن ایجاد می‌شود که دیگر با هیچ درمانی قابل جبران نیست.
چگونه از احساس سرما و درد در دست چپ جلوگیری کنیم؟
موثرترین راهکارهایی که مانع ابتلا ما به سرمای غیرعادی در یک دست می‌شوند، کدامند؟ رعایت نکات ساده زیر کمک میکند که به خوبی از گزگز و درد دست چپ پیشگیری کنید.
- لباس گرم و ضخیم به تن کنید. لباس گرم و ضخیم نباید تنگ باشد. اگر جز افرادی هستید که احساس سرما میکنید و از سردی و درد دستها رنج می‌برید، توصیه می‌کنیم که حتماً لباس گرم به تن داشته باشید.
- حتماً در سرما از دستکش ضخیم و خشک که انگشتان دست را کامل می‌پوشاند، استفاده کنید.
- پوشیدن جوراب‌های گرم را در سرما فراموش نکنید.
- تحرک بدنی داشته باشید. ورزش و جنب و جوش هم به گرم شدن بدن شما کمک میکند و هم باعث تعدیل قند خون می‌شود و ورزش و تحرک بدنی تا حد زیادی از نارسایی شریانها و تسریع پیشرفته شدن آنها پیشگیری میکند.
- افرادی که مبتلا به اسکلرودرمی یا پدیده رینود به تنهایی هستند، می‌توانند از این راهکار استفاده کنند. چرب کردن دستها با پارافین به این افراد توصیه می‌شود، دست‌هایتان را به پارافین آغشته کنید، دستها را مدتی داخل کیسه نایلونی قرار دهید، سپس می‌توانید پارافین خشک شده را مانند یک پوسته از دستها جدا کنید و بلافاصله دستها را با حوله یا دستکش گرم بپوشانید. این کار باعث می‌شود که به نحوه مطلوبی، گرما برای مدت طولانی‌تری حفظ شود.
- حوله تمیزی را به روی شوفاژ گرم کنید و دست‌های خود را داخل حوله گرم شده بپیچید. اگر می‌خواهید وسیله یخ زده را جابجا کنید، به عنوان مثال وسیله منجمد را از فریزر خارج کنید، حتماً به روی دستکش ضخیم و گرم خود، دستکش لاستیکی بپوشید تا سرما به بدن شما نرسد. اگر به دفعات این علائم را تجربه میکنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا از لحاظ کم خونی، کم کاری تیروئید و ابتلا به بیماریهای روماتولوژیک، بررسی شوید.
- برای پیشگیری از مشکلات ستون فقرات، از بلند کردن اجسام سنگین، خم کردن سر و گردن بیش از حد و به مدت طولانی جدا پرهیز کنید.
- برای پیشگیری از بیماریهای شریانی، چه شریانهای محیطی یعنی شریانهای خارج از قلب و چه عروق خونرسان عضله قلب یعنی عروق کرونر، حتماً رژیم غذایی سالم داشته باشید و وزن خود را در محدوده متناسب نگه دارید. اگر دیابتی هستید، حتماً قند خون را تحت نظر پزشک کنترل کنید.
همه موارد گفته شده در این قسمت اگر رعایت شوند، به نحو بسیار موثری مانع تجربه احساس سرما و درد در دست چپ می‌شوند.
در صورت ایجاد سرمای غیرعادی در یک دست چه باید کرد؛ راهکارهای درمانی
راه اصلی درمان گزگز و درد دست چپ کاملا وابسته به علت پدیدآورنده این علائم است.
- مسلماً اگر بیماری زمینه‌ای مانند کم کاری تیروئید دارید، الزامی است که با مراجعه به پزشک متخصص درمان و داروی مناسب دریافت کنید. درمان می‌تواند شامل دوزهای مناسب و کنترل شده قرص لووتیروکسین باشد.
- اگر شما به سندروم خود ایمنی، به عنوان مثال اسکلرودرمی، لوپوس و ….. مبتلا شده اید، مجموعه داروهای تخصصی و فوق تخصصی توسط روماتولوژیست برای شما تجویز می‌شود. گاهی بلوک کننده‌های کانال کلسیم در لیست داروهای تجویزی قرار میگیرند تا احساس احساس سرما و درد در دست چپ را کنترل کنند.
- بیماریهای شریانی عموماً باید با داپلر سونوگرافی بررسی شوند. در صورت وجود نارسایی و تنگی های جدی در سرخرگهای دست، درمان با دارو آغاز می‌شود و گاهی لازم است که تنگی شریان با آنژیوپلاستی برطرف شود.
- کم‌خونی‌ها از جمله کم خونی فقر آهن و ….، باید به تناسب نوع خود، درمان متناسب دریافت کنند.
- نوروپاتیهای دیابتی و نوروپاتیهای ناشی از کمبود ویتامین B12 و انواع دیگر از نوروپاتیهای محیطی که می‌توانند تغییرات حسی ناخوشایند ایجاد کنند، عموماً برگشت ناپذیر هستند و معمولاً پزشکان با تجویز داروهایی مانند پرگابالین و گاباپنتین، این دردها را مدیریت می‌کنند تا شما کمتر از حد واقعی، این دردها را احساس کنید.
در کنار این داروها، کنترل قند خون، تامین و تجهیز ذخایر ویتامین B12 در بدن و مشاوره جهت محدود کردن و قطع مصرف الکل، پیشنهاد می‌شود. اگر سرمای غیرعادی در یک دست به علت وجود یک حمله قلبی یا یک سکته مغزی باشد، بر حسب علائم و شرایط فرد، نوار قلب و ….، درمان اورژانسی در CCU اورژانس الزامی است.
در تمام موارد فوق و در افرادی که به سرما حساس هستند، استفاده از وسیله گرمایشی مناسب و پوشیدن لباس گرم و دستکش گرم که انگشتان را پوشانده است، توصیه می‌شود. اگر شما در هوا سرد، دچار سردی و درد دست چپ شده‌اید، دست‌های خود را داخل دستکش کنید، حوله گرمی را به روی شوفاژ قرار دهید و دست‌های خود را داخل آن بپیچید.
گاهی نگه داشتن یک لیوان که داخلش آب گرم ریخته شده است، در دستها کمک میکند تا این حساسیت زیاد به سرما، علائم آن تسکین یابد.
باید و نبایدهای بعد از درمان گزگز و درد دست چپ
عموماً خانم‌ها نسبت به سرما حساس‌تر هستند و گاهی پدیده‌ای به نام رینود را تجربه می‌کنند که باعث انقباض و اسپاسم سرخرگهای دست و انگشتان دست چپ می‌شود. عدم خونرسانی کافی در این افراد به علت انقباض رگ‌ها، باعث می‌شود که دست ابتدا رنگ پریده، سپس کبود و در نهایت با رفع انقباض و جاری شدن مجدد خون، قرمز رنگ شود. این افراد سوزش، تورم و درد و ناراحتی هم همراه با حس سرما در دست چپ دارند.
اگر شما درمان مناسب احساس سرما و درد در دست چپ اعم از دارو و …. را دریافت کرده‌اید، فراموش نکنید که برای تکمیل نتایج آنها، حتماً باید و نبایدهایی را باید بعد از درمان رعایت کنید. این نکات عبارتند از:
- به هیچ عنوان در محیطی قرار نگیرید که در آن احتمال احساس سرما وجود دارد.
- همیشه محیطی که در آن حضور دارید را با وسیله گرمایشی مانند بخاری، هیتر و …. گرم نگه دارید.
- در فصول گرم سال، استفاده دائم از چیلرها و خنک کننده‌های قوی می‌توانند علائم فوق را تکرار کنند. در این فصل از سرد شدن بیش از حد فضا خودداری کنید.
- داروهای تجویز شده را سر وقت و با دوز تجویز شده مصرف کنید.
- هرگز بدون دستکش لاستیکی و پلاستیکی، با آب سرد کار نکنید و بدون دستکش لاستیکی یا پلاستیکی به اشیا یخ زده دست نزنید.
- حتماً در هوای سرد، دستکش خشک و گرم که انگشتان را می‌پوشاند به دست کنید. به محض اینکه دستکش شما خیس شد، باید آن را عوض کنید. اگر غیر از سردی و درد انگشتان، علامت دیگری را تجربه میکنید؛ به عنوان مثال احساس میکنید که دچار ضایعات پوستی می‌شوید یا درد مفصل دارید یا بی حال هستید، بی اشتها شده اید و وزن کم کرده اید و علائمی از این قبیل را تجربه می کنید، فورا پزشک خود را آگاه کنید.
- اگر قصد بارداری دارید، حتماً پزشک متخصص زنان را از علائمی که تجربه کرده‌اید آگاه کنید.
- توصیه می‌شود مصرف سیگار، قلیان و هر فرآورده که در آن از تنباکو استفاده می‌شود و کلیه محصولات نیکوتین دار را کاملا قطع کنید.
- حواستان باشد به هیچ وجه دست خود را مستقیم به روی شعله آتش نگیرید؛ به خصوص عزیزان مبتلا به بیماری دیابت، به این نکته توجه کنند. تغییرات حسی که به علت آسیب رشته های عصبی که در این عزیزان وجود دارد، گاهی مانع درک صحیح از گرم شدن می‌شود و باعث سوختگی‌های شدید دست شده است.
جمع بندی
علت‌های مختلفی ممکن است موجب سرمای غیرعادی در یک دست شوند که می‌توان آنها را به دو دسته اصلی تقسیم کرد:
- علل غیر قلبی
فشردگی اعصاب (مانند سندرم تونل کارپال یا فشار بر ریشه‌های عصبی گردن)
گردن‌درد یا دیسک گردن که به بازو و دست منتشر می‌شود
سندرم خروجی توراکس (Thoracic Outlet Syndrome) که بر رگ‌ها و اعصاب تأثیر می‌گذارد
کم‌خونی یا اختلالات عروقی محیطی (مانند بیماری رینود)
التهاب مفاصل یا آرتروز
دیابت (نوروپاتی دیابتی می‌تواند حس دست را تحت تاثیر قرار دهد)
- علل قلبی
بیماریهای قلبی (مانند آنژین یا حمله قلبی): درد ممکن است به دست چپ منتشر شود و با احساس سردی یا بی‌حسی همراه باشد
انسداد عروق کرونری: سردی و درد ممکن است نشانه‌ای از کاهش خونرسانی باشد
عوارض گزگز و درد دست چپ
اگر این علائم نادیده گرفته شوند یا درمان نشوند، ممکن است منجر به مشکلات زیر شوند:
کاهش عملکرد دست و ضعف عضلانی
اختلال در جریان خون و آسیب بافتی
پیشرفت بیماریهای زمینه‌ای (مانند مشکلات قلبی یا عصبی)
افزایش خطر سکته قلبی یا مغزی (در صورت علل قلبی)
چگونه از احساس سرما و درد در دست چپ جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از بروز این علائم، اقدامات زیر توصیه می‌شود:
فعالیت بدنی منظم برای حفظ گردش خون و تقویت عضلات گردن و دست
اصلاح وضعیت بدن هنگام کار با کامپیوتر یا نشستن طولانی‌مدت
پرهیز از سرما و محافظت از دستها در محیط‌های سرد
کنترل بیماریهای زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون، و چربی خون
اجتناب از سیگار کشیدن که گردش خون را مختل میکند
مدیریت استرس و اضطراب که می‌تواند گردش خون و اعصاب را تحت تأثیر قرار دهد
در صورت ایجاد سرمای غیرعادی در یک دست چه باید کرد؟ راهکارهای درمانی
در صورت بروز علائم، اقدامات زیر را انجام دهید:
اقدامات اولیه:
استراحت و کاهش استفاده از دست آسیب‌دیده
گرم‌نگه‌داشتن دست با استفاده از دستکش یا کیسه آب گرم
ماساژ ملایم برای بهبود جریان خون
تمرینات کششی و فیزیوتراپی
مراجعه به پزشک در صورت:
تداوم درد بیش از چند روز
بی‌حسی، ضعف یا از بین رفتن حرکت دست
وجود علائم قلبی (درد قفسه سینه، تنگی نفس، تهوع)
درمان پزشکی:
داروهای ضدالتهاب یا شل‌کننده عضلات
فیزیوتراپی یا ورزش‌درمانی
درمان علت زمینه‌ای (قلبی، عصبی، دیابتی، عروقی)
در موارد شدید: جراحی (مثلاً برای سندرم تونل کارپال)
باید و نبایدهای بعد از درمان گزگز و درد دست چپ
- بایدها:
پیروی از توصیه‌های پزشک
ادامه تمرینات فیزیوتراپی
مراجعه منظم برای چکاپ در صورت وجود بیماری زمینه‌ای
محافظت از دست در مقابل سرما، فشار یا حرکات تکراری
- نبایدها:
بی‌توجهی به بازگشت علائم
حمل اجسام سنگین با دست آسیب‌دیده
قطع خودسرانه داروها
قرارگیری طولانی‌مدت در یک وضعیت نامناسب
سخن پایانی
سرد شدن و درد دست چپ نشانه‌ای نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت، به‌خصوص اگر همراه با بی‌حسی، گزگز یا اختلال در حرکت باشد. این وضعیت ممکن است ناشی از مشکلات ساده‌ای مثل فشردگی عصب باشد، اما در برخی موارد می‌تواند نشانه‌ای از یک اختلال جدی قلبی یا عصبی باشد که نیاز به بررسی فوری دارد. اهمیت ماجرا زمانی بیشتر می‌شود که علائم به‌طور مداوم تکرار شوند یا در کنار سایر نشانه‌ها مثل تنگی نفس یا درد قفسه سینه بروز پیدا کنند. اگر شما یا یکی از اطرافیانتان چنین تجربه‌ای داشته‌اید، بهتر است بدون تعلل به پزشک متخصص مراجعه کنید. در طول مقاله تلاش کردیم همه احتمالات مهم را مرور کنیم تا بتوانید با آگاهی تصمیم بگیرید. در صورت مشاهده علائمی مانند بی‌حسی انگشتان نیز حتماً بررسی کنید که برای بی‌حسی انگشت دست به چه دکتری مراجعه کنیم. انتخاب درست در زمان مناسب، گاهی جان‌تان را نجات می‌دهد.
