درد پاشنه پا در بارداری مشکلات رایجی است که در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. زنان در حاملگی با مشکلات مختلفی در بدن خود مواجه شوند. یکی از آن‌ها، درد و ناراحتی پاشنه است. این درد برای زنان باردار بسیار ناراحت‌کننده است و در روزهای پر فعالیت و حتی در استراحت هم احساس می‌شود. با افزایش وزن و احتباس مایعات در دوران بارداری، درد در قسمت‌های مختلف پا ازجمله پاشنه ایجاد می‌شود.
عواملی همچون صافی کف پا و خار پاشنه نیز خودشان مزید علتی در ایجاد درد پاشنه پا در حاملگی هستند. استراحت، آرامش، استفاده از کفش‌های مناسب مانند پاپوش یا کفش‌های باضخامت مناسب در لژ، انجام تمرینات تقویتی مرتبط با عضلات پا و ماساژ پا از جمله روش‌هایی هستند که به کاهش درد پشت‌پا کمک می‌کنند. در ادامه با علل، درمان و روش پیشگیری از درد پاشنه پا آشنا می‌شوید واینکه برای درد پاشنه پا به کدام دکتر مراجعه کنیم و می‌آموزید چگونه با ورزش، آن را کنترل کنید.
فهرست مطالب
- آشنایی بااهمیت درد پاشنه پا در بارداری
- علائم درد پاشنه پا در بارداری
- آیا درد پاشنه پا می‌تواند نشان‌دهنده بروز مشکلی خاص در بدن باشد؟
- علت درد پاشنه پا در بارداری
- نحوه تشخیص درد در کف پا در دوران بارداری
- چگونه از درد در پاشنه پا در دوران بارداری پیشگیری کنیم؟
- راه‌حل‌های درمانی ساده برای درد پاشنه پا در بارداری
- چه زمانی برای درد پاشنه پا در دوران بارداری به پزشک مراجعه کنیم؟
- سخن پایانی
آشنایی بااهمیت درد پاشنه پا در بارداری
بارداری، یکی از فرآیندهای فیزیولوژیک در بدن بانوان است که معمولاً بدون عارضه خاصی به اتمام می‌رسد. باوجود بارداری، ممکن است در نواحی مختلف بدن، ناراحتی‌هایی از قبیل درد و سوزش احساس شود. این ناراحتی‌ها به دنبال تغییرات بسیار زیاد بدن در حاملگی رخ می‌دهند. مشکلاتی همچون درد پا، یکی از رایج‌ترین ناراحتی‌های بانوان در دوران بارداری است که بیشتر مادران آن را تجربه می‌کنند.
این درد در اواخر دوران حاملگی یا سه‌ماهه پایانی، بیشتر شده و اکثر بانوان نسبت به آن شکایت می‌کنند. پادرد در دوران بارداری به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد. این درد ممکن است در کف پا، عضلات ساق و پاشنه نیز احساس شود. پادرد مشکلی شایع در مادران باردار است؛ اما معمولاً خطرناک نیست. پا از قسمت‌های مختلفی مانند پاشنه تشکیل شده است. علل بروز درد آشیل پا متفاوت است؛ گاهی صافی کف پا و خار پاشنه یا حتی افزایش وزن و ورم ناشی از حاملگی، می‌تواند باعث درد در کف پا در دوران بارداری شود.
استخوان پاشنه، بزرگ‌ترین استخوان مچ پا است که بیشترین فشارهای ناشی از وزن بدن را تحمل می‌کند. با افزایش وزن طبیعی بدن در طی حاملگی، مرکز ثقل بدن تغییر کرده و فشار وارده به پا، بیشتر می‌شود؛ این موضوع با بروز درد در نواحی مختلف پا خود را نشان می‌دهد.
لازم است که بانوان باردار در طی نه ماه بارداری، آگاهی خود را نسبت به حفظ سلامت پاهای خود افزایش دهند تا در حد امکان از بروز درد و ناراحتی پاشنه جلوگیری کنند. اگر درد آشیل پا در دوران بارداری، آن‌چنان زیاد است که تحمل آن برایتان سخت شده یا حتی خواب و گذراندن زندگی روزمره را سخت کرده است؛ باید با پزشک متخصص خود مشورت کنید. درد آشیل پا در دوران حاملگی، معمولاً خطرناک نیست؛ اما می‌تواند نشانه‌ای از علائم کمبود ویتامین یا مواد معدنی باشد؛ به همین دلیل مشورت با پزشک متخصص اهمیت دارد.
علائم درد پاشنه پا در بارداری
به دنبال تغییرات طبیعی بدن و مشکلاتی همچون خار پاشنه، ممکن است در ناحیه پاشنه درد احساس شود. بسته به علت بروز درد، علائم درد آشیل پا متفاوت بوده و حتی می‌تواند علائم دیگر هم به همراه خود داشته باشد. بسیاری از افراد بااحساس درد در ناحیه پاشنه، هیچ آسیب فیزیکی‌ای که با چشم قابل‌مشاهده باشد پیدا نمی‌کنند.
درد کف پا معمولاً به‌تدریج ایجاد شده و باگذشت زمان، تشدید می‌شود. عموماً درد کف پا در قسمت جلویی پاشنه و در زیر کف پا احساس می‌شود. چنانچه این درد، تنها در طی بارداری و در اثر تغییرات طبیعی و هورمونی بدن ایجاد شده باشد، معمولاً پس از دوران حاملگی از بین می‌رود. درد کف پا، ممکن است اول صبح و پس از استراحت شبانه یا پس از فعالیت در آخر شب، شدت بیشتری پیدا کند.
درد کف پا سمت راست و درد در پاشنه سمت چپ در دوران بارداری، می‌تواند آزاردهنده باشد که در این صورت نیازمند درمان و پیگیری است.
معمولاً در بانوان باردار باوجود درد کف پا، علائم زیر نیز قابل‌مشاهده است:
احساس درد در ناحیه پا
احساس خستگی در پا
بروز ادم و ورم در پا
احساس افزایش فشار در کف پا
آیا درد پاشنه پا می‌تواند نشان‌دهنده بروز مشکلی خاص در بدن باشد؟
بله؛ اما درد در کف پا در دوران بارداری نشانه چیست؟ احساس درد در ناحیه پاشنه، می‌تواند نشانه‌ای از علائم دیگر باشد. وجود برخی از ویتامین‌ها برای رشد و حفظ سلامتی بدن ضروری است. درد کف پا، می‌تواند نشان‌دهنده کمبود ویتامین د در بدن باشد. این ویتامین به رسوب‌کردن کلسیم در استخوان کمک کرده و از بروز پوکی و نرمی‌استخوان‌ها جلوگیری می‌کند.
چنانچه کمبود ویتامین در بانوان باردار ثابت شود، مصرف مکمل‌ها تحت‌نظر پزشک برای حفظ سلامت مادر و جنین ضروری است. احساس درد در پاشنه می‌تواند نشان‌دهنده عوامل زیر نیز باشد:
کمبودی یک سری از مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم و روی
کم‌آبی
عدم تحرک کافی
مصرف برخی داروها
ورزش و فعالیت بدنی بالا
علت درد پاشنه پا در بارداری
درد پاشنه پا در بانوان باردار، علل مختلفی دارد. برخی از این علت و معلول‌ها کاملاً طبیعی بوده و با اتمام دوران حاملگی، از بین می‌روند.
افزایش وزن بدن
تمامی بانوان باردار در طی دوران حاملگی خود، افزایش وزن را تجربه می‌کنند. در دوران حاملگی ممکن است 9 الی 13 کیلوگرم افزایش وزن را تجربه کنید. با افزایش وزن، فشار وارده بر انگشتان، برامدگی کف پا و پاشنه افزایش می‌یابد. در دوران حاملگی، افزایش فشار بر پاشنه و همچنین کاهش سرعت راه‌رفتن و افزایش مدت زمان فشار وارده بر پا، می‌تواند به ایجاد در درد کف پا منجر شود.
تورم و ادم
در طی دوران بارداری، احتباس مایعات یا ادم افزایش می‌یابد. به دنبال ادم، تورم در قسمت‌های تحتانی همچون مچ پا قابل‌مشاهده است. در بارداری، ادم طبیعی است و می‌تواند تورمی خفیف تا متوسط ایجاد کند. مهم‌ترین عارضه تورم و ادم، درد است که می‌تواند در ناحیه پاشنه احساس شود.
خار پاشنه
فرد دارای خار پاشنه، دارای یک زائده استخوانی در زیر استخوان پاشنه است که می‌تواند اندازه‌ای تا حدود 0.5 اینچ داشته باشد. فرسایش پوشش استخوان پاشنه و کشیدگی رباط و عضلات، می‌توانند باعث بروز خار پاشنه شوند. پوشیدن کفش غیراستاندارد و شرایطی همچون افزایش وزن که در طی بارداری نیز قابل‌مشاهده است، می‌تواند باعث بروز خار پاشنه شود.
هورمون‌ها
باوجود بارداری تغییرات هورمونی گسترده‌ای در بدن رخ می‌دهد. این تغییرات به حفظ جنین و در نهایت زایمان کمک می‌کنند. ترشح هورمونی به نام ریلکسین در اواخر دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند. هورمون ریلکسین به شل شدن و آرام‌سازی مفصل‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و همچنین ماهیچه‌ها کمک می‌کند. این هورمون در قسمت‌های دیگر بدن نیز اثر گذاشته و ساختارهای حمایت‌کننده پا را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. احساس درد پا در قسمت‌های مختلف همچون پاشنه، باوجود تغییرات هورمونی قابل‌مشاهده است.
نحوه تشخیص درد در کف پا در دوران بارداری
درد پاشنه پا، علل مختلفی دارد که بسته به علت روش درمان و رفع درد نیز متفاوت است. در اکثر موارد درد کف پا مشکلی جدی نیست. علت درد کف پا در افراد باردار معمولاً افزایش طبیعی وزن و تورم پا است که مشکلاتی همچون صافی کف پا و خار پاشنه آن را تشدید می‌کند. به‌طورکلی، با مراجعه به پزشک و بررسی سابقه پزشکی و همچنین آزمایشات فیزیکی، علت درد کف پا قابل تشخیص است.
در معاینات فیزیکی، قسمت‌های پایینی پا ازجمله پاشنه، قوزک و ساق پا مورد بررسی قرار می‌گیرند. در معاینات فیزیکی، حرکات پا و قوزک، قسمت‌های دارای حساسیت بیشتر و وجود دانه‌ها، تورم، کوفتگی و التهابات مورد بررسی قرار می‌گیرند. بنا بر تشخیص پزشک، ممکن است نحوه راه‌رفتن و گام برداشتن فرد مورد بررسی قرار گیرد.
استفاده از آزمایش خون برای تشخیص درد کف پا، رایج نیست. در مواردی آزمایش خون به تشخیص درد پاشنه در دوران بارداری کمک می‌کند. کمبود ویتامین د، تعداد گلبول‌ها و نرخ رسوب‌گذاری گلبول قرمز مورد بررسی قرار می‌گیرند. برای تشخیص خار پاشنه، سندروم هاگلوند و همچنین شکستگی‌ها از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کنند که برخی از روش‌های تصویربرداری به دلیل وجود اشعه مضر برای جنین مورداستفاده قرار نمی‌گیرند.
چگونه از درد در پاشنه پا در دوران بارداری پیشگیری کنیم؟
گفته می‌شود که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. از بروز درد کف پا نیز می‌توان پیشگیری کرد. باتوجه‌به موقعیت افراد، راهکارهای پیشگیرانه برای درد و ناراحتی پاشنه متفاوت است. بسیاری از بانوان باردار، درد و ناراحتی پاشنه را در دوران حاملگی تجربه می‌کنند و راهکار خاصی برای رفع آن وجود ندارد؛ اما می‌توان به کمک برخی روش‌های پیشگیرانه، این درد را تاحدامکان کاهش داد.
سطح و میزان فعالیت‌ها
برخی از بانوان باردار به طور ناگهانی سطح فعالیت‌های بدنی خود را افزایش می‌دهند؛ به‌عنوان‌مثال برخی از بانوان باردار در یک روز به میزان زیادی پیاده‌روی می‌کنند. افزایش تدریجی فعالیت‌های بدنی، یکی از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیرانه برای درد کف پا است.
وزن ایده‌آل
به‌طورکلی، داشتن اضافه‌وزن و چاقی با افزایش فشار وارده بر پا به بروز درد در پاشنه منجر می‌شود. در بانوان باردار به طور طبیعی افزایش وزن رخ می‌دهد؛ این افزایش وزن بدن تا حدی طبیعی است و در برخی از بانوان، این مقدار از حد طبیعی خود خارج می‌شود. برای داشتن وزن ایده‌آل و متناسب با شرایط خود، باید با پزشک متخصص مشورت کنید.
کفش استاندارد و مناسب
یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین دردهای پاشنه در افراد مختلف، پوشیدن کفش‌های غیراستاندارد و نامناسب است. پوشیدن کفش‌های استاندارد و حتی کفش‌های طبی که فشار ناشی از وزن را به‌درستی پخش می‌کنند و حمایت و نرمی کافی را دارند، روشی مؤثر در پیشگیری از درد و ناراحتی پاشنه است.
رعایت برخی از موارد در بانوان باردار می‌تواند از بروز درد کف پا پیشگیری کند. نوشیدن مقادیر کافی‌ای از آب (زیاد نباشد) و پرهیز از مصرف خوراکی‌های نمکی به کاهش احتباس مایعات، تورم و همچنین کاهش درد در کف پا در دوران بارداری کمک می‌کند.
راه‌حل‌های درمانی ساده برای درد پاشنه پا در بارداری
برای تسکین و رفع درد و ناراحتی پاشنه در شرایط مختلفی همچون بارداری، می‌توان از روش‌های درمانی خانگی، تحت‌نظر پزشک کمک گرفت. دقت داشته باشید که بارداری دوره حساسی است و برای به‌کارگیری هر یک از روش‌های گفته شده حتماً باید با پزشک خود مشورت کنید.
سرکه
برای کاهش درد پاشنه پای چپ در بارداری، سرکه ماده‌ای مؤثر است که به روش‌های مختلف می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد. سرکه با خواص ضدالتهابی قادر است التهاب و درد را کاهش دهد. برای استفاده از سرکه، می‌توانید یک تشت یا وان را پرازآب داغ‌کرده و درون آن سرکه و نمک بریزید. قراردادن پا به مدت 20 دقیقه در این آب، می‌تواند به درمان و کاهش درد کف پا کمک کند.
روغن میخک
استفاده موضعی از روغن میخک با افزایش جریان خون در پا، می‌تواند به کاهش درد و ناراحتی پاشنه کمک کند. با ریختن مقداری از روغن میخک و ماساژدادن آن روی پا، می‌توانید جریان خون پا را افزایش داده و درد کف پا خود را درمان کرده و تسکین دهید.
روغن موضعی منیزیم
منیزیم نقش مؤثری در عملکرد صحیح بدن، عضلات و اعصاب دارد. استفاده از این روغن موضعی قبل از خواب می‌تواند به درمان و کاهش درد و ناراحتی پاشنه کمک کند.
استراحت
در برخی از موارد برای درمان و کاهش درد، کافی است کمی استراحت کنیم. برای دردهای شدید یا دردهای پاشنه که به دلیل افزایش ناگهانی سطح فعالیت بدنی ایجاد می‌‌شوند، استراحت راه‌حلی مؤثر است. فعالیت‌های ناگهانی و همچنین ایستادن و پیاده‌روی طولانی‌مدت از دلایل درد کف پا هستند که استراحت در درمان آن‌ها مؤثر است.
کمپرس یخ
استفاده از یخ و قراردادن آن روی موضع درد، می‌تواند با کاهش التهاب به درمان و تسکین درد و ناراحتی پاشنه کمک کند. دقت داشته باشید که یخ را مستقیماً نباید روی موضع درد قرار دهید؛ بلکه باید از یک‌پارچه یا حوله کمک بگیرید.
تسکین درد پاشنه پا در بارداری با ورزش
ورزش می‌تواند بهترین درمان مکمل برای درد پاشنه باشد و حتی می‌تواند به‌عنوان یک روش پیگیری از ایجاد درد کف پا نیز مورداستفاده قرار گیرد. با انجام منظم یک سری از ورزش‌های کششی و تمرینات اصلاحی، می‌توانید درد و ناراحتی پاشنه را در شرایط مختلفی همچون بارداری کنترل کنید. در حین تمرینات باید دقت داشته باشید که به‌آرامی حرکات را انجام دهید و به خودتان فشار زیادی وارد نکنید.
حرکات کششی متحرک
یک جسم دایره‌وار مانند وردنه، قوطی نوشیدنی یا توپ تنیس را برداشته و در قوس پای خود که میانة انگشتان و پاشنه واقع شده استقرار دهید. جسم را زیر پای خود بغلتانید و تا جایی که می‌توانید و درد ندارید، روی توپ فشار بیاورید.
کشش با حوله
روی یک صندلی بنشینید و پای خود را روی زانوی پای دیگر خود قرار دهید. یک حوله یا شال را بردارید و زیر کف پای خود قرار دهید؛ سپس حوله یا پارچه را از دو طرف بکشید و مدتی نگه دارید.
کشش عضلات پا
روی یک صندلی بنشینید و پای خود را روی زانوی پای دیگر خود قرار دهید. پنجه پا را با دست موافق پای خود گرفته و به‌طرف بالا بکشید؛ سپس با دست دیگر خود، کف پا را ماساژ دهید.
چه زمانی برای درد پاشنه پا در دوران بارداری به پزشک مراجعه کنیم؟
درست است که در بیشتر افراد باردار، درد پاشنه جدی نیست و ناشی از تغییرات طبیعی بدن است؛ اما چنانچه علت درد، کمبود ویتامین و مواد معدنی باشد، برای درمان مناسب باید تحت معالجه پزشک قرار گیرید. در برخی موارد درد کف پا، آن‌قدر شدید می‌شود که به دردی غیرقابل‌تحمل تبدیل می‌شود. بااحساس دردهای شدید در پاشنه لازم است با پزشک متخصص خود مشورت کنید.
با مشاهده هر یک از این علائم درد و ناراحتی پاشنه به پزشک متخصص مراجعه کنید:
درد کف پا بیش از یک هفته طول بکشد و در حالت ثابت‌بودن پا نیز درد تداوم داشته باشد.
درد و ناراحتی پاشنه به اختلال در حرکت و راه‌رفتن طبیعی منجر شود.
درد کف پا به همراه تب
شروع درد و ناراحتی پاشنه به‌صورت ناگهانی
سخن پایانی
درد پاشنه پا در بارداری یک مشکل شایع است و کیفیت زندگی زنان باردار را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. علائم درد پشت‌پا شامل درد شدید و تیز در ناحیه پاشنه، سختی در قدم‌زدن و استفاده از پاها، تغییرات در ناحیه پا و حساسیت در لمس است. تشخیص این درد بر اساس علائم و نشانه‌ها و تاریخچه بالینی انجام می‌شود.
درد پاشنه پا در حاملگی، یکی از مشکلاتی است که بیشتر بانوان باردار خصوصاً در سه‌ماهه پایانی بارداری با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. علت بروز این درد، افزایش وزن و تورم ناشی از احتباس مایعات یا ادم است. خار پاشنه و استفاده از کفش نامناسب از دیگر دلایل آن هستند. با استفاده از کفش‌های استاندارد و طبی و رعایت نکاتی مثل افزایش تدریجی فعالیت بدن و کنترل وزن می‌توان از بروز درد کف پا جلوگیری کرد.
ورزش یکی از راه‌های مناسب برای درمان و پیشگیری از درد پاشنه است. هر زمان با نگرانی درباره درد و ناراحتی پاشنه در دوران بارداری مواجه شدید، به پزشک خود مراجعه کنید. پزشکان مجرب ما در کلینیک شرایط شما را بررسی کرده و تشخیص صحیح را برای شما ارائه می‌دهند و در صورت لزوم برنامه درمانی مناسب را تعیین می‌کنند.
