علت گزگز دست و صورت چیست؟

گزگز دست و صورت یکی از تجربه‌های شایع است که بسیاری از افراد به طور موقت یا دائمی با آن روبه‌رو می‌شوند. علت و ریشه‌های احتمالی احساس گزگز و تحریک در دست‌ها و صورت، متنوع و پیچیده است. در این مقاله به تفسیر و بررسی علت و عوامل مختلفی که ممکن است به احساس گزگز دست‌ها و صورت منجر شوند، می‌پردازیم. در ابتدا به بررسی نقش سیستم عصبی در ایجاد تجربه گزگز دست و صورت می‌پردازیم؛ سپس به اختلالات عصبی و نوروپاتی که می‌توان از طریق آن متوجه علت گزگز دست و صورت شد، ورود می‌کنیم؛ همچنین تأثیر عوامل محیطی نظیر استفاده نادرست از ابزارهای مختلف، تماس با مواد شیمیایی و کارهای تکراری بر علت گزگز شدن دست و صورت مورد بحث قرار می‌گیرد؛ اما در باب این موضوع سؤالی که ممکن است برای بسیاری مطرح باشد این است که برای بی حسی انگشت دست به چه دکتری مراجعه کنیم؟

نقش سیستم عصبی و تحریک‌پذیری آن در گزگز دست و صورت

دستگاه عصبی به عنوان یک شبکه پیچیده از سلول‌های عصبی و اندام‌های حسی و عصبی، نقش بسیار مهمی در انتقال اطلاعات بین مغز و بدن دارد. علاوه بر انجام وظایف حیاتی مانند کنترل حرکات عضلاتی و تنظیم فعالیت‌های داخلی، سیستم عصبی، نقش مهمی در حواس و احساسات ایفا می‌کند. احساس تحریک و گزگز شدن دست‌ها و صورت نیز می‌تواند به عواملی مرتبط با سیستم عصبی و تحریک‌پذیری عصبی منطقه‌های مختلف بدن برگردانده شود.

تحریک‌پذیری نسبی یک مفهوم مهم در این زمینه است؛ به عبارت ساده تحریک‌پذیری نسبی به توانایی عصب‌ها در پاسخ به تحریکات حسی اشاره دارد. این پدیده می‌تواند به علت تغییرات در تراکم یا فشار عصبی، تغییرات شیمیایی در محیط عصبی، لمس یا حرکات تکراری رخ دهد.

در برخورد با تحریک‌های مختلف، عصب‌ها به کار می‌افتند و این فعالیت‌ها به صورت اشارات الکتریکی به مغز منتقل می‌شوند. در اینجا، تحریک‌های حسی از دست‌ها و صورت به عنوان واسطه‌ای برای انتقال اطلاعات به مغز ایفای نقش می‌کنند؛ همچنین تحریک‌های مختلف می‌توانند از طریق عصب‌ها به نقاط دیگر بدن منتقل و با تحریک‌پذیری عصبی در آن مناطق نیز موجب احساس گزگز و تحریک شوند.

مطالعات و تحقیقات نشان داده است که اختلالات سیستم عصبی می‌توانند به تحریک‌پذیری بیش از حد عصب‌ها منجر شوند و این ممکن است به دلیل تغییرات شیمیایی در عصب‌ها، آسیب به لایه‌های حاوی عصب‌ها یا تغییر در مسیرهای انتقال اطلاعات از عصب‌ها به مغز باشد؛ همچنین تراکم و فشرده شدن عصب‌ها در مناطق مختلف بدن می‌تواند باعث تحریک‌پذیری زیاد و در نتیجه احساس گزگز در دست‌ها و صورت شود.

در نهایت، سیستم عصبی و تحریک‌پذیری نسبی آن نقش مهمی در ایجاد احساس گزگز در دست‌ها و صورت ایفا می‌کند. فهم بهتر این نقش می‌تواند به تشخیص و مدیریت بهتر این مشکل کمک کند.

 

آیا اختلالات عصبی و نوروپاتی با گزگز دست و صورت مرتبط‌اند؟

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، سیستم عصبی در بدن به عنوان یک شبکه پیچیده از اعصاب و اندام‌های حسی و عصبی عمل می‌کند. اختلالات در عملکرد این سیستم می‌تواند به مشکلات متعددی از جمله احساس گزگز و تحریک در دست‌ها و صورت منجر شود. یکی از عواملی که می‌تواند به ایجاد احساس گزگز و تحریک منجر شود، نوروپاتی (Neuropathy) است.

نوروپاتی به طور کلی به اختلالات عصبی اشاره دارد که می‌توانند باعث احساس گزگز، سوزش و غیره در اعصاب منطقه‌های مختلف بدن شوند. دیابت، عوامل توکسینی و دیگر بیماری‌ها می‌توانند به عوامل ایجادکننده نوروپاتی تبدیل شوند. در اینجا به برخی از انواع نوروپاتی و ارتباط آن با احساس و علت گزگز دست و صورت می‌پردازیم؛

یکی از انواع معروف نوروپاتی، سندرم تونل کارپ (Carpal Tunnel Syndrome) نام دارد که معمولاً به دلیل ضعیف و فشرده شدن عصب میانی از دست (عصب میانی کارپ) به وجود می‌آید. این فشار می‌تواند منجر به افزایش تحریک‌پذیری در این عصب و در نتیجه احساس گزگز دست‌ها و صورت شود.

میگرن که به عنوان یک بیماری نوروپاتی نیز شناخته می‌شود، می‌تواند با عواملی مانند سردرد در تجربه احساس گزگزی دست‌ها و صورت تأثیر بگذارد.

در نتیجه، اختلالات عصبی و نوروپاتی می‌توانند به عنوان علت مورمور شدن دست‌ها و صورت عمل کنند. در صورت مشاهده این علائم و احساس‌ها به طور مزمن یا ناگهانی، توصیه می‌شود تا به پزشک مراجعه و تشخیص دقیقی درباره نوع نوروپاتی و راه‌های درمان آن را دریافت کنید.

 

تراکم و فشار عصبی علت گزگز صورت و دست و پا

تراکم و فشرده شدن عصب‌ها و عروق در مناطق مختلف بدن می‌تواند یکی از علل بروز احساس گزگزی و تحریک در دست‌ها و صورت باشد. این تراکم و فشار می‌تواند به دلایل و عوامل مختلفی ایجاد شود و زمانی که اعصاب و عروق تحت تأثیر قرار می‌گیرند، احساس گزگزی به وجود آید؛ مثلاً سندرم تونل کارپ که در بخش قبلی مورد بحث و تحلیل قرار گرفت، باعث تراکم و فشرده شدن عصب میانی کارپ در منطقه مچ دست می‌شود. این فشار می‌تواند به افزایش تحریک‌پذیری در این عصب منجر شود و در نتیجه احساس گزگزی در دست به وجود آید.

عوامل دیگری نیز می‌توانند منجر به فشار و تراکم عصب‌ها در مناطق مختلف بدن شوند؛ مثلاً تشکیل توده‌های ناخنی، تراکم عروق در مناطق مختلف یا تشکیل التهاب‌های موضعی می‌توانند باعث افزایش فشار بر روی عصب‌ها و در نتیجه ایجاد احساس گزگز شدن دست‌ها و صورت شوند.

در نهایت، فشار عصبی و تراکم می‌توانند به عنوان علت مورمور دست‌ها و صورت و تحریک‌پذیری این مناطق عمل کنند. در صورت تجربه مداوم یا نگران‌کننده این احساس، مشاوره با پزشک متخصص توصیه می‌شود تا علت دقیق تراکم و درمان مناسب تعیین شود.

 

مورمور شدن دست و صورت با عوامل محیطی چه نسبتی دارند؟

عوامل محیطی یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در احساس تحریک و گزگز شدن دستان و صورت هستند. استفاده نادرست از ابزارهای الکتریکی، انجام کارهای تکراری و مداوم و تماس با مواد شیمیایی از جمله کارهایی هستند که باعث تحریک و تغییرات در عصب‌ها و بافت‌های اطراف آنها می‌شوند.

همان‌طور که گفته شد، استفاده نادرست از ابزارهای الکتریکی می‌تواند به تحریک اضافی در دستان و صورت منجر شود؛ مثلاً استفاده بیش از حد از دریل برقی‌ها یا ابزارهای برقی ممکن است باعث تحریک اضافی در عصب‌ها و عروق شود و در نتیجه احساس گزگزی را ایجاد کند.

همچنین، انجام کارهای تکراری نیز می‌تواند به فشار و تحریک مکرر در مناطق دستان و صورت منجر شود. انجام فعالیت‌هایی مانند کار با کامپیوتر، کار‌های دستی مانند قالیبافی و … حرکات تکراری هستند که ممکن است عصب‌ها و عضلات را درگیر کنند و باعث احساس گزگزی و تحریک شوند.

تماس با مواد شیمیایی نیز می‌تواند عامل تحریک در دستان و صورت باشد. مواد شیمیایی مانند محلول‌های تمیزکننده، محصولات آرایشی و بهداشتی یا مواد شیمیایی در محیط‌های کاری ممکن است با پوست در تماس باشند و علت گزگز دست و صورت شوند.

اهمیت رعایت بهداشت دستان و صورت نیز برای پیشگیری از احساس گزگزی بسیار حائز اهمیت است. شست‌وشوی منظم دست‌ها، استفاده متناسب از مواد شیمیایی و ابزارهای الکتریکی و انجام تمرینات و حرکات تنوع‌بخش می‌تواند به کاهش احتمال ایجاد تحریک و احساس گزگز شدن دستان و صورت کمک کند.

در نهایت، توجه به عوامل محیطی و رعایت بهداشت دستان و صورت می‌تواند به عنوان یک روش پیشگیری از احساس گزگزی و تحریک در این مناطق مؤثر باشد؛ اما در صورت تجربه مشکل به صورت مزمن یا نگران‌کننده مراجعه به پزشک متخصص توصیه می‌شود تا تشخیص دقیق و درمان مناسب انجام شود.

 

ارتباط بیماری‌های اعصاب با گزگز در دست و صورت

بیماری‌هایی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم با عصب‌ها در ارتباط هستند، می‌توانند علت گزگز در دست و صورت و تحریک‌کننده این نقاط باشند. در این بخش از مقاله به برخی از این بیماری‌ها و نقش آنها در ایجاد احساس گزگز دستان و صورت می‌پردازیم؛

• سندرم تونل کارپ: یکی از بیماری‌های مرتبط با عصب‌ها که می‌تواند علت گزگز در دست و صورت باشد، سندرم تونل کارپ است که در پاراگراف‌های بالا به آن اشاره شد. این بیماری با فشرده شدن اعصاب مچ دست رخ می‌دهد و می‌تواند به تحریک‌پذیری افزایشی در این عصب و احساس گزگز منتهی شود.
• میگرن: بیماری میگرن که نوعی سردرد شدید است، ممکن است باعث تحریک‌پذیری عصبی شود و در نتیجه احساس گزگزی و تحریک در دستان و صورت ایجاد کند. این اثرات ممکن است به دلیل تغییرات در جریان خون و عصب‌های مرتبط با سر ایجاد شوند.
• پارکینسون: در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، احساس گزگزی و تحریک در دستان و صورت مشاهده می‌شود. این بیماری نورون‌های مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند به تحریک‌پذیری غیر طبیعی در عصب‌ها و احساس گزگزی منجر شود.

در نتیجه بیماری‌های مرتبط با عصب‌ها می‌توانند به عنوان علت گزگز در دست و صورت و تحریک شدن آنها عمل کنند. در صورت تجربه مشکلات مشابه مشاوره و درمان، توسط پزشک متخصص توصیه می‌شود تا اثرات بیماری مدیریت شوند و بهبودی حاصل شود.

 

عوامل مغذی و تأثیر آنها بر مورمور شدن دست و صورت

عوامل مغذی نقش مهمی در سلامتی عمومی بدن و عملکرد سیستم‌های مختلف از جمله سیستم عصبی دارند. کمبود یا نقص عوامل مغذی می‌تواند به اختلالات در عملکرد عصب‌ها و احساسات منجر شود و در نتیجه احساس گزگزی و تحریک در دستان و صورت را ایجاد کند.

عوامل معدنی نیز نقش مهمی در عملکرد عصبی دارند؛ مثلاً کمبود مواد معدنی مانند منیزیم و پتاسیم می‌تواند به اختلالات در انتقال حرکات عصبی و عملکرد عضلات منجر شود و در نتیجه احساس گزگزی دستان و صورت را ایجاد کند.

در ادامه، بیماری‌های مرتبط با جذب ناکافی مواد مغذی نیز می‌توانند به تغییرات در عملکرد سیستم‌های عصبی و احساسات منجر شوند؛ مثلاً کمبود ماده فولات (5-MHTF) می‌تواند باعث تخریب عصب‌ها و احساس گزگزی در دستان و صورت شود.

زمان مراجعه به دکتر در صورت گزگز شدن دست و صورت

اگر تجربه مداوم یا ناگهانی احساس گزگزی دارید و علت گزگز دست و صورت را نمی‌دانید، ممکن است به مشاوره پزشک تخصصی نیاز داشته باشید. در برخی موارد، احساس گزگزی ممکن است نشانه‌ای از مشکل جدی باشد که به ارزیابی و درمان توسط پزشک نیاز دارد. در زیر مواردی آورده شده‌اند که می‌توانند به عنوان نشانه‌هایی از زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید است؛

• مدت زمان و شدت احساس گزگزی: اگر احساس گزگزی در دستان و صورت به طور مداوم و بدون تغییر شدت ادامه داشت، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
• علائم همراه گزگزی: اگر علاوه بر احساس گزگزی، علائم دیگری مانند درد، سوزش، تنگی نفس، سردرد شدید تجربه می‌کنید به بررسی پزشکی نیاز دارید.
• تغییرات در عملکرد: اگر احساس گزگزی منجر به تغییر در حالت آگاهی، سیاهی رفتن چشم، اختلال در تمرکز یا مشکلات در حرکت و عملکرد دستان و صورت است به شکل فوری به پزشک مراجعه کنید.
• سابقه بیماری‌های عصبی یا دیابت: اگر سابقه بیماری‌های عصبی مانند دیابت دارید یا در خانواده ارثی از این‌گونه بیماری‌ها وجود دارد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
• تغییرات مشخص در پوست و بافت‌ها: اگر تغییرات مشخصی در پوست یا بافت‌های دستان و صورت مشاهده می‌کنید؛ مانند تورم، قرمزی، تغییر رنگ و غیره، بهتر است تا با پزشک مشاوره کنید.

 

سخن پایانی

تحریک‌های حسی دست و صورت اطلاعات را به مغز منتقل می‌کنند و تحریک‌پذیری عصبی را در مناطق مختلف بدن افزایش می‌دهند. عوامل مختلفی باعث تراکم و فشرده شدن عصب‌ها و عروق در مناطق مختلف بدن می‌شوند که این تراکم و فشار علت گزگز دست و صورت هستند. عوامل محیطی، تحریک و تغییر عصب‌ها و بافت‌های اطراف آنها احساس گزگز در دستان و صورت را ایجاد می‌کنند. بیماری‌های مرتبط با عصب‌ها از جمله سندرم تونل کارپ، میگرن و پارکینسون به عنوان یک دلیل احتمالی برای ایجاد احساس گزگزی و تحریک در دستان و صورت عمل می‌کند. عامل دیگر عوامل مغذی هستند که نقش حیاتی در سلامت عصب‌ها و عملکرد سیستم عصبی ایفا می‌کنند. به‌رغم اطلاعات ارائه‌شده اما به دلیل خطرات ناشی از خوددرمانی یا بی‌خیالی و احتمال پیشرفت بیماری خطرناک زمینه‌ای و ایجاد عوارض ناگوار پایدار، پزشکان حاذق و مجرب در مجموعه ما می‌توانند شما را در تشخیص و درمان دقیق بیماری‌تان و جلوگیری از وقوع عواقب ناگوار مشکل‌تان یاری دهند؛ بنابراین در اسرع وقت به مراکز درمانی مورد نظر مراجعه کنید.