بی حالی و بی حسی دست و پا یک وضعیت ناراحتکننده است که میتواند از جمله نشانههایی باشد که به مشکلات جدیتری در سازمان داخلی بدن اشاره دارد. لمسشدن و سستی پا و دست ممکن است از انواع مختلفی به وجود آید و علل متعددی داشته باشد. این وضعیت ممکن است ناشی از مشکلات عصبی، عضلانی یا حتی اختلالات سیستم ایمنی باشد. در ادامه، به بررسی علت بی حالی و بی حسی دست و پا، علائم، تشخیص و درمان این مشکلات و برای بی حسی انگشت دست به چه دکتری مراجعه کنیم خواهیم پرداخت. همچنین، تأثیرات احتمالی این وضعیت بر زندگی روزمره افراد را نیز به چشم خواهیم دید.
آنچه در این مقاله می خوانید:
فهرست مطالب
علت بی حالی و بی حسی دست و پا
عواملی که به بی حالی و بی حسی دست و پا منجر میشوند را در شش دسته میتوان شرح داد که مفصل توضیح داده میشود:
- دسته اول:
لمسشدن و سستی پا و دست ممکن است از مشکلاتی در ستون گردنی (بخشی از استخوانها که گردن رو تشکیل میدهد) ناشی شود. این مشکلات میتوانند از فشردهشدن عصبها یا اختلالات در عضلات و انسجامها به وجود بیایند.
این موضوع ممکن است باعث کمتوانی، درد، و احساس لمسشدن و سستی در پا و دستها شود. برای رفع آن، لازم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص درست بگیرید و درمان مناسبی برای حل این مشکل پیش بگیرید. - دسته دوم :
مشکلات فشارنده در خارج ستون فقرات به وضعیتهایی اشاره دارند که فشار به سمت پیرامون و خارج از فضای معمولی که برای عصبها و بافتها درون فقرات وجود دارد، ایجاد میشود. این وضعیتها میتوانند به علت تورم، جابهجایی، تغییرات در قوس فقرات، یا تشکیل خروجیهای عصبی ناهنجار باشند.
بهطورکلی، مشکلات فشارنده در خارج ستون فقرات به موارد زیر اشاره میکنند:- ♦ تورم و التهاب موقتی: در برخی موارد، به دلیل تورم و التهاب موقتی در اطراف فقرات، فشار اضافهای بر روی عصبها ایجاد میشود که باعث بی حالی و درد در پا و دست میشود.
- ♦ تومورها: وجود تومورهای خوشخیم یا بدخیم در ناحیه اطراف فقرات میتواند فشار به عصبها اعمال کند و منجر به علائم مانند بی حالی، بی حسی، درد، یا ضعف عضلات شود.
- ♦ باریک شدن غیرعادی کانالهای بدن (استنوز): بافتهایی که اطراف نخاعها و عصبها وجود دارند، ممکن است به دلیل نقایص یا تغییرات ناهنجار فشار اضافهای به اعصاب اعمال کنند که علائم مرتبط با لمسشدن و سستی را ایجاد میکند.
- دسته سوم : نوروپاتی محیطی :
نوروپاتیهای محیطی عبارتاند از اختلالات در عملکرد اعصاب خارجی (عصبهای حسی و حرکتی که به سایر بخشهای بدن متصل هستند) که در اطراف ستون فقرات و در مناطق مختلف بدن اتفاق میافتند. این نوع اختلالات میتوانند به علتهای متعددی از جمله عوامل عصبی، التهاب و ضربه به اعصاب ایجاد شوند. در زیر، به برخی از نوروپاتیهای محیطی و علائم آنها که میتوانند به لمسشدن و سستی پا و دست منجر شوند، اشاره میکنیم:- ♦ نوروپاتی دیابتی: این نوروپاتی معمولاً ناشی از کنترل نامناسب دیابت است. باعث کاهش حس حرارتی و درد در دست و پا میشود. افراد ممکن است بی حسی به درد و حتی آسیب به پوست ناشی از آتشسوزی یا زخمیشدن ناخواسته تجربه کنند.
- ♦ نوروپاتی الکلی: مصرف بلندمدت الکل میتواند عصبها را تحتتأثیر قرار داده و باعث اختلالات حسی در پا و دستها شود. این مشکل معمولاً با درمان الکل رهایی و تغذیه مناسب بهبود مییابد.
- ♦ نوروپاتی ناشی از سموم: برخی مواد سمی مثل مواد شیمیایی، داروها، یا مواد مخدر میتوانند به عصبها آسیب برسانند و علائمی همچون لمسشدن و سستی را به دنبال داشته باشند.
- ♦ نوروپاتی دیس اتونومی: در این نوروپاتی، سیستم اعصاب خودکار (بخشی از سیستم عصبی که فعالیتهای غیرارادی مثل ضربان قلب و تنفس را کنترل میکند) ممکن است دچار اختلال شده و باعث تغییرات در عملکرد عصبهای حسی و حرکتی شود.
دسته سوم : گروه سوم؛ میلوپاتیهای گردنی
میلوپاتیهای گردنی به وضعیتهایی اشاره دارند که عمدتاً تأثیری بر عضلات گردن و توانایی حرکت آنها دارند. این مشکلات ممکن است به علتهای متفاوتی از جمله عوامل عضلانی، عصبی یا ساختاری ایجاد شوند و بهتدریج باعث لمسشدن و سستی در پا و دست میشوند.
در زیر، به برخی از میلوپاتیهای گردنی که ممکن است به لمسشدن و سستی دست و پا منجر شوند، اشاره میکنیم:- ♦ التهاب عضلانی: التهاب و التهاب عضلات گردن میتواند باعث درد و تورم شود که میتواند تأثیر منفی بر حرکت گردن و توانایی حسی پا و دستها داشته باشد.
- ♦ علل عصبی: مشکلات عصبی مانند فشار یا فشردهشدن عصبها در ناحیه گردن ممکن است به لمسشدن و سستی در دست و پا منجر شوند.
- ♦ تورم ماهیچههای گردنی: تورم ماهیچههای گردنی میتواند باعث محدودیت حرکت، درد و بی حالی در دست و پا شود.
- ♦ تغییرات ساختاری: تغییرات ساختاری در استخوانها یا بافتهای اطراف میتوانند به کاهش حرکت، تغییر در توانایی حسی و در نتیجه لمسشدن و سستی در پا و دستها منجر شوند.
- ♦ مشکلات میلوپاتیهای گردنی میتوانند تأثیرات جدی بر روی کیفیت زندگی داشته باشند. در صورت تجربه هرگونه مشکلات حرکتی یا اختلالات حسی در دست و پا، بهتر است به پزشک متخصص عصبی یا متخصص مربوطه مراجعه کنید تا تشخیص صحیح و درمان مناسبی ارائه شود.
- گروه چهارم؛ حوادث قلبی
لمسشدن و سستی در اطراف پا و دست ممکن است به علت حوادث قلبی نیز ایجاد شود. حوادث قلبی میتوانند به تخریب یا کمتر شدن جریان خون به بخشهای مختلف بدن منجر شوند، از جمله دست و پاها. در زیر، به برخی از حوادث قلبی که ممکن است باعث بی حالی و بی حسی دست و پا شوند، اشاره میکنیم:- ♦ سکته قلبی: در سکته قلبی، عروقی که خون را به عضله قلب منتقل میکنند، انسداد میشوند که باعث کمتر شدن جریان خون به بخشهایی از قلب و اطرافیان میشود. این ممکن است باعث لمسشدن و سستی در پا و دستها شود به دلیل کاهش تأمین خون و اکسیژن به این مناطق.
- ♦ آریتمیها (ضربان قلب نامنظم): برخی از حوادث قلبی میتوانند به تغییرات در ضربان قلب، یا آریتمیها، منجر شوند. این تغییرات ممکن است باعث تخریب جریان خون و بهتبع آن، سرشدن و سستشدن در پا و دستها شوند.
- ♦ افت فشارخون: حوادثی که باعث افت شدید فشارخون شده میتوانند منجر به کاهش تأمین خون و اکسیژن به دست و پاها شوند و در نتیجه به سرشدن و سستشدن در این مناطق منجر شوند.
- ♦ عمل جراحی قلبی: برخی از عملهای جراحی قلبی ممکن است به دلیل تغییر در آناتومی عروق و جریان خون، به سرشدن و سستشدن در پا و دستها منجر شوند.
مهم است که در صورت تجربه هرگونه علائم اضطراب، تنگی نفس، درد یا اختلالات حرکتی و حسی در دست و پاها، بهشدت توصیه میشود که فوراً به مرکز درمانی یا به پزشک متخصص عصبی یا قلبی مراجعه کنید تا تشخیص صحیح ارائه شود و اقدامات درمانی لازم انجام گیرد.
- گروه پنجم؛ بیماریهای مزمن شریانی و یا بیماریهای شریانهای محیطی (PAD):
سرشدن و سستشدن در پا و دست ممکن است ناشی از بیماریهای مزمن شریانی یا بیماریهای شریانهای محیطی (PAD) باشد. در این نوع بیماریها، جریان خون بهاندازه کافی به مناطق مختلف بدن، بهخصوص دست و پاها، نمیرسد که میتواند باعث کاهش توانایی حرکتی و احساسی در این مناطق شود. در زیر، به برخی از بیماریهای مزمن شریانی و PAD که ممکن است به لمسشدن و سستی پا و دست منجر شوند، اشاره میکنیم:- ♦ بیماری عروق کرونری: در این بیماری، عروق شریانی که خون را به عضله قلب منتقل میکنند، تنگ شده میشوند. این ممکن است باعث کاهش جریان خون به دست و پاها شود و در نتیجه باعث سرشدن و سستشدن در این مناطق شود.
- ♦ بیماری عروق پا (PAD): در این بیماری، عروق شریانی که خون را به پاها منتقل میکنند، تنگ شده یا بسته میشوند. این منجر به کاهش تأمین خون و اکسیژن به پاها میشود و میتواند به بی حالی، بی حسی و درد در این مناطق منجر شود.
- ♦ دیابت: دیابت میتواند باعث تخریب عروق کوچک شود که ممکن است به لمسشدن و سستی پا و دستها منجر شود. این وضعیت بهعنوان نوروپاتی دیابتی شناخته میشود.
- ♦ بیماری عروق مزمن: در این بیماری، عروق شریانی در مناطق دیگر از بدن تنگ میشوند که میتواند جریان خون به دست و پاها را تخت کند و باعث سرشدن و سستشدن شود.
- گروه ششم : گزش حشرات و مشکلات پوستی
گزش حشرات و مشکلات پوستی ممکن است منجر به سرشدن و سستشدن پا و دستها شوند. در واقع، گاهی اوقات نیش حشرات، تماس با مواد شیمیایی، التهاب پوست، یا آسیب به ساختار عصبی میتواند باعث کاهش توانایی حسی و حرکتی در این مناطق شود. در زیر، به برخی از مشکلات پوستی و گزش حشرات که ممکن است به لمسشدن و سستی دست و پا منجر شوند، اشاره میکنیم:- ♦ آلرژی به نیش حشرات: نیش حشرات مانند زنبورعسل یا مورچه میتوانند باعث آلرژیهای جلدی شدید شوند که باعث خارش، تورم و التهاب میشوند. این وضعیت ممکن است به کاهش حسی و بی حسی موقت در منطقه گزش شده منجر شود.
- ♦ التهاب پوستی خارشدار (درماتیت): التهاب پوستی ممکن است به دلیل تماس با مواد شیمیایی، عوامل زیستی یا التهابهای دیگر ایجاد شود. این مشکل ممکن است باعث کاهش حسی و بی حالی در پا و دست شود.
- ♦ شکستگی عصبی: در برخی موارد، گزش حشرات یا آسیبهای فیزیکی میتوانند باعث شکستگی یا آسیب به ساختار عصبی در دست و پاها شوند که به سرشدن و سستشدن منجر میشود.
- ♦ توکسینها و آلودگیها: تماس با مواد سمی، سموم یا آلودگیهای محیطی میتواند به کاهش حسی و بی حالی در مناطق مختلف پوست منجر شود.
- ♦ جوشها: التهابهای پوستی مانند جوشها میتوانند باعث سرشدن و سستشدن موقت در نواحی متأثر شوند.
چه تستها و ابزارهای تشخیصی برای تشخیص این علائم استفاده میشوند؟
تشخیص بی حالی و بی حسی دست و پا نیازمند استفاده از تستها و ابزارهای تشخیصی مختلف است تا علت اصلی این علائم تشخیص داده شود. در زیر، چندین تست و ابزار تشخیصی معمول برای ارزیابی این مشکل آورده شده است:
- ♦ آزمایشهای خون: آزمایشات شامل اندازهگیری سطوح قند خون (برای تشخیص دیابت)، پروتئینهای مرتبط با عوامل التهابی و عوامل دیگر میشوند.
- ♦ آزمایشهای عصبی: آزمایشهای عصبی شامل الکترومیوگرافی (EMG) و سرعت انتقال عصبی (NCV) هستند که به ارزیابی فعالیت عصبی و تشخیص اختلالات عصبی کمک میکنند.
- ♦ تصویربرداری پزشکی: انواع تصویربرداری مانند رادیوگرافی، سونوگرافی، MRI و CT اسکن میتوانند بهتصویرکشیدن ساختارهای درونی بدن و تشخیص مشکلات عصبی یا عروقی کمک کنند.
- ♦ آزمایشهای تشدید احساس: آزمایشهایی مانند تست پین پریک و تست مونوفیلامنت میتوانند به ارزیابی حساسیت و تشدید احساس پوست در نواحی مختلف بپردازند.
- ♦ آزمایشهای آلرژی: آزمایشات آلرژی میتوانند از واکنشهای آلرژیک نسبت به مواد مختلف و نیش حشرات مانند زنبورعسل یا مورچه آگاهی دهند.
- ♦ بررسی عوامل محیطی: بررسی مواد مختلفی که به پوست و پا و دست تماس میکنند مانند مواد شیمیایی و مواد آلرژیزا میتواند به تشخیص مشکلات مرتبط با آنها کمک کند.
این تستها و ابزارها توسط پزشکان تخصصی مختلف از جمله پزشکان عصبی، پزشکان داخلی، پزشکان قلب، پزشکان پوست و متخصصان دیگر مورداستفاده قرار میگیرند تا به تشخیص دقیقتر و درمان مؤثرتر علائم بی حسی و سستی دست و پا بپردازند.
پیشگیری و مراقبت از بی حالی و بی حسی دست و پا چگونه انجام میشود؟
پیشگیری و مراقبت از بی حسی و سستی پا و دست میتواند به کاهش ریسک ایجاد یا تشدید این علائم کمک کند. در ادامه، به چند راهکار مهم برای پیشگیری و مراقبت از این مشکلات اشاره میشود:
- ♦ کنترل بیماریهای مزمن: اگر شما دارای بیماریهایی مانند دیابت، بیماریهای قلبی، یا فشارخون بالا هستید، مطمئن شوید که بیماریهایتان تحت کنترل قرار دارند. کنترل سطوح قند خون، کاهش فشارخون، و مراقبت از سلامت قلب میتوانند از تشدید علائم سرشدن و سستشدن جلوگیری کنند.
- ♦ مراقبت پوستی: مراقبت مناسب از پوست و ناحیه دست و پا میتواند از آسیب به پوست و تشدید سستی و لمسشدن جلوگیری کند. پوست را رطوبتدهی کنید، از خشکی و ترکهای پوستی جلوگیری کنید و از ضربهها و آسیبهای ممکن به پوست پیشگیری کنید.
- ♦ مراقبت از پا و پاییندستها: اگر به علت بی حسی پاها دچار شدهاید، مراقبت از پا و پاییندستها بسیار مهم است. از کفشهای مناسب و ارگونومیک استفاده کنید و پاها را با مرطوبکننده مناسب مرطوب نگه دارید. همچنین، ناخنها را به طور منظم برید و از بریدن پوست و ناخن اجتناب کنید.
- ♦ تغذیه سالم: تغذیه مناسب و سالم به حفظ سلامتی عروق و عصبها کمک میکند. مصرف مواد غذایی باارزش غذایی بالا و کمچربی، میوهها و سبزیجات، و کاهش مصرف مواد شیرین و چربی میتواند به بهبود وضعیت عمومی اعضا کمک کند.
- ♦ تمرینات فیزیکی: انجام تمرینات منظم فیزیکی میتواند به افزایش عملکرد عضلات، بهبود تعادل و تشدید حس دست و پا کمک کند. تمرینات ملایم و تحتنظر متخصص را انجام دهید.
- ♦ پیگیری پزشکی منظم: مراجعه منظم به پزشک تخصصی برای ارزیابی و پیگیری وضعیت عصبها و عروق و ارزیابی علائم سستی و لمسشدن بهبود زودهنگام و درمان مناسب را تسهیل میکند.
- ♦ اجتناب از عوامل خطر: از عوامل خطری مانند دود شیشه، مصرف سیگار و مواد مخدر، افتراق حرارتی شدید و تماس با مواد شیمیایی اجتناب کنید.
انواع درمانها برای لمسشدن و سستی دست و پا
برای درمان بی حالی دست و پا، نیاز است بهبود وضعیت اساسی که ممکن است باعث این علائم شده است، مورد بررسی قرار گیرد. درمان بی حالی دست و پا معمولاً بستگی به علت اصلی آن دارد. در زیر، تعدادی از روشهای درمانی که ممکن است برای بهبود بی حالی دست و پا مورداستفاده قرار بگیرند، آورده شده است:
- ♦ درصورتیکه سستی و لمسشدن ناشی از بیماری مشخصی مانند دیابت، بیماریهای عصبی، یا مشکلات قلبی باشد، بهتر است که درمان اصلی بیماری را انجام دهید. کنترل دقیق دیابت، مداوای بیماریهای عصبی، یا مراقبت از قلب بهبود علائم سستی و لمسشدن را تسریع میکند.
- ♦ فیزیوتراپی و تمرینات: فیزیوتراپی و تمرینات توانایی حرکتی و عملکرد عضلات را بهبود میبخشند. این تمرینات میتوانند به تقویت عضلات، بهبود تعادل و کاهش بی حالی کمک کنند.
- ♦ داروها: در بعضی موارد، داروها میتوانند علائم سستی و لمسشدن را بهبود بخشند. بسته به علت اصلی، داروهای ضدالتهاب، ضد آلرژی، ضدویروسی یا داروهای دیگر ممکن است مورداستفاده قرار گیرند.
- ♦ تغییرات در شیوه زندگی: تغییرات در شیوه زندگی میتوانند به بهبود وضعیت کمک کنند. این شامل مواردی مانند کنترل وزن، تغذیه مناسب، ترک عادات نامناسب مثل مصرف الکل و سیگار و مراقبت از سلامت عمومی میشود.
- ♦ مراقبت از پوست: در مواردی که سستی و لمسشدن از آسیب به پوست ناشی میشود، مراقبت مناسب از پوست اهمیت دارد. از محافظت از پوست در مقابل آسیبها، ضروری است.
سخن پایانی
بی حالی و بی حسی دست و پا، مسئلهای است که میتواند تجربة غیرقابلتصوری باشد. این علائم میتوانند از عوامل مختلف ناشی شده و به طور مستقیم تأثیری بر کیفیت زندگی ما بگذارند.
با مشورت با پزشکان متخصص و تیمهای درمانی، میتوانیم به تسلط بر این علائم به علت بی حالی و بی حسی دست و پا برسیم و راههایی برای بهبود وضعیت خود پیدا کنیم. لمسشدن و سستی دست و پا، از جمله علائمی هستند که به نحو چشمگیری بر کیفیت زندگی تأثیر میگذارند.
بی حالی و بی حسی میتواند توانایی انجام فعالیتهای روزمره را کاهش دهد. میتواند مشکلات در حرکت، تعامل با اجسام و فهم درست محیط را ایجاد کند.
و همچنین میتواند باعث آسیبهای جدی به پوست و بافتهای زیرین شود. این علائم ممکن است از لحاظ روانی و روحی تأثیرات نامطلوبی داشته باشند.
افراد ممکن است به علت کاهش تواناییهای حرکتی و احساسی خود، احساسات افسردگی، اضطراب و عدماطمینان تجربه کنند تشخیص و درمان زودهنگام مشکلات بی حالی و بی حسی میتواند از تأخیرهای درمانی جلوگیری کند و به افراد کمک کند تا درمان مناسب و بهبود را زودتر تجربه کنند.
