درد زانو یک شکایت شایع است که انسان ها را در همه سنین درگیر می کند. حال این پرسش مطرح می شود که درد زانو از چیست؟ درد زانو اغلب مرتبط است با فرسودگی عادی ناشی از فعالیت های روزانه مثل راه رفتن، خم شدن، ایستادن و بلند کردن اجسام. ورزشکارانی که با دویدن، پرش و چرخش های سریع درگیر هستند بیشتر درد و مشکلات مربوط به زانو را تجربه می کنند. علل مختلفی از جمله پارگی لیگامان، عفونت، نقرس و آرتریت باعث ایجاد در زانو می شوند. انواع زیادی از درد های جزئی زانو به خوبی به خودمراقبتی پاسخ می دهند. فیزیوتراپی و بریس های زانو هم می توانند به کاهش درد زانو کمک کنند. در بعضی موارد هم ممکن است به درمان جراحی نیاز باشد. زانو عضو بسیار مهمی در بدن است و فارغ از اینکه علت آن چیست می تواند بسیار طاقت فرسا و مختل کننده روند عادی زندگی باشد. عدم بررسی مشکلات آن در زمان مناسب می تواند منجر به عواقب ناگوار و جبران ناپذیری شود. بنابراین بسیار اهمیت دارد که در صورت احساس درد زانو به بهترین فوق تخصص زانو در تهران مراجعه کنید تا متوجه شودید که درد زانو از چیست و درمان لازم را دریافت کنید. اگر به دنبال اطلاعات مفید و کاربردی درباره درد زانو هستید با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
درد زانو چه علائمی دارد؟
قبل از پرداختن به پرسش درد زانو از چیست، ابتدا به بررسی علائم درد زانو میپردازیم. محل و شدت درد زانو ممکن است بسته به علت اصلی آن، متفاوت باشد. بعضی از غلائم درد زانو عبارتند از:
- تورم و سفتی
- قرمزی و گرم بودن زانو
- ضعف یا ناپایداری زانو
- صداهای مفصلی از زانو
- ناتوانی در صاف کردن زانو به طور کامل
چه زمانی برای درد زانو به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که هرکدام از شرایط زیر را داشتید حتما به پزشک مجرب و متخصص برای بررسی های بیشتر مراجعه نمایید:
- عدم توانایی وزن گذاری روی زانو و یل احساس عدم پایداری زانو
- برامدگی و تورم قابل توجه زانو
- عدم توانایی در باز و بسته کردن زانو به طور کامل
- مشاهده یک دفورمیتی آشکار در پا یا زانو
- داشتن تب همزمان با قرمزی، درد و تورم زانو
- داشتن درد شدید زانو که مرتبط با یک آسیب است
درد زانو از چیست؟
در یک آسیب زانو، هرکدام از اجزای تشکیل دهنده آن از جمله لیگامان ها، تاندون ها، بورس ها (کیس های پر از مایع)، استخوان ها و غضروف ها می توانند دچار آسیب شوند. در ادامه به شایع ترین علل درد زانو می پردازیم:
آسیب لیگامان صلیبی قدامی (ACL)
لیگامان صلیبی قدامی یکی از چهار لیگامان متصل کننده استخوان ساق به استخوان ران یا فمور است. آسیب این لیگامان در بسکتبالیست ها، فوتبالیست ها و دیگر ورزش هایی که نیاز به تغییر جهت های ناگهانی و سریع دارند شایع است.
شکستگی
استخوان های زانو ممکن است در اثر افتادن از بلندی و یا تصادفات دچار شکستگی شوند. همچنین افرادی که دچار استئوپوروز هستند و استخوان های آن ها ضعیف شده اند ممکن است در اثر کوچک ترین آسیبی، دچار شکستگی استخوان های زانو شوند.
پارگی مینیسک
مینیسک ها، غضروف هایی محکم و لاستیکی هستند که به عنوان خنثی کننده استرس و فشار های وارده به زانو عمل می کنند و بین استخوان های ساق پا و ران قرار گرفته اند. اگر در حالی که وزن خود را روی زانو انداخته اید ناگهان زانوی خود را بچرخانید ممکن است دچار پارگی مینیسک شوید.
التهاب بورس های زانو (بورسیت)
بعضی آسیب های وارده به زانو باعث ایجاد التهاب بورس ها می شوند مثل بورسیت پنجه غازی (Pes anserine bursitis).
التهاب تاندون (تاندونیت) استخوان کشکک زانو
تاندون ها بافت های ضخیمی و فیبری هستند که عضلات را به استخوان ها متصل می کنند. تاندون استخوان کشکک به استخوان ساق پا متصل می شود و به ما امکان انجام فعالیت هایی همچون دویدن، پریدن و شوت زدن را می دهد. دوندگان، اسکی بازان، دوچرخه سواران و ورزشکاران درگیر در ورزشها و فعالیت های پرشی ممکن است دچار التهاب تاندون استخوان کششک زانو شوند.
Loose body
گاهی اوقات آسیب یا دژنراسیون استخوان و غضروف می تواند باعث این شود که تکه ای از استخوان یا غضروف کنده شود و در فضای مفصلی شناور شود که به آن loose body می گوییم. این loose body ممکن است مشکل خاصی ایجاد نکند مگر اینکه در محلی قرار گیرد که در حرکات زانو اختلال ایجاد کند.
ایمبالانس عضلات حمایت کننده زانو
خیلی مهم است که زانو و عضلات حمایت کننده آن برای میزان فاشری که بر آن ها وارد می شود آماده باشند و این مسئله نیازمند عضلات حمایت کننده قوی و بافت های نرم تقویت شده است و نبود این مسئله باعث ایمبالانس عضلانی شده و فشار وارده به زانو بیشتر از تحمل آن می شود و باعث ایجاد درد و فرسودگی زانو می شود. این ایمبالانس عضلانی مسئله بشیار مهمی است به ویژه در افاردی که با فعالیت های فیزیکیو ورزش و کارهای سنگین درگیر هستند. همچنین افراد عادی نیز برای انجام فعالیت هایی همچون پله و کوه نوردی نیاز به عضلات قوی دارند و قوی نبودن این عضلات باعث یکی از شایع ترین علل درد زانو به نام سندرم درد پاتلو فمورال می شود که در این بیماری، عضله چهار سر ران ضعیف است و در طولانی مدت به علت فشاری که به زانو وارد می شودباعث ایجاد درد زانو به ویژه هنگام پله نوردی و خم شدن زانو می شود.
سندرم نوار ایلیوتیبیال
نوار ایلیوتیبیال نواری ضخیم است که از خارج لگن به خارج زانو وصل می شود و از بخش های خارجی استخوان ران حمایت می کند. دوندگان مارتون و دوچرخه سواران افرادی هستند که در معرض سندرم نوار ایلیوتیبیال هستند.
استخوان کشکک جابجا شده
این مورد زمانی رخ می دهد که استخوان مثلثی ای که در جلوی زانو را پوشش می دهد از محل اصلی اش خارج شود.
درد لگن یا زانو
وقتی که شما دچار درد لگن و یا زانو باشید ممکن است نحوه راه رفتن خود را متناسب با دردی که تحمل می کنید تغییر دهید. اما این تغییر در نحوه راه رفتن می تواند باعث فشار روی مفضل زانو شود و باعث ایجاد درد زانو شود.
آرتریت
بیش از 100 نوع آرتریت وجود دارد که در اینجا انواع تاثیر گذار روی زانو را ذکر می کنیم:
آرتروز (Osteoarthritis)
آرتروز شایع ترین نوع آرتریت است و شرایطی است که طی آن، غضروف مفصل زانو در اثر سن و استفاده از بین می رود.
روماتیسم (Rheumatoid arthritis)
ناتوان کننده ترین نوع آرتریت است. روماتیسم یک شرایط خودایمنی است که مفصل های بدن را تحت تاثیر قرار می دهد و یک بیماری مزمن است و شدت و علائم مختلفی دارد.
نقرس (Gout)
این نوع آرتریت وقتی رخ می دهد که کریستال های اوریک اسید در مفصل زانو تجمع می یابند. گرچه نقرس بیشتر انگشت بزرگ پا را درگیر می کند ولی در زانو نیز می تواند رخ دهد.
شبه نقرس (Pseudogout)
شبه نقرس در اثر کریستال های کلسیمی ایجاد می شود و زانو ها شایع ترین محل های درگیر توسط شبه نقرس هستند.
آرتریت سپتیک (Septic arthritis)
گاهی اوقات مفصل زانو می تواند دچار عفونت شودو منجر به تورم و قرمزی . درد شود. آرتریت سپتیک معمولا با تب همراه هست و سابقه ترومای اخیر وجود ندارد. آرتریت سپتیک می تواند به سرعت باعث ایجاد صدمات شدیدی به زانو شود و در صورت وجود هرکدام از علائم آرتیت سپتیک باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد.
آرتروز زانو
آرتروز یا استئوآرتریت زانو به شرایطی گفته می شود که غضروف های مفضل زانو از بین می روند. غضروف ها سطح استخوان ها را در محل اتصال به یکدیگر می پوشانند و از ساییده شدن آن ها روی هم جلوگیری می کنند ولی در آرتروز این غضروف ها از بین رفته و استخوان ها به هم ساییده می شوند و باعث ایجاد درد زانو و صدای مفصلی می شود.آرتروز زانو علاوه بر درد می تواند علائمی همچون تورم، سفتی، گرمی و قرمزی، کاهش وسعت دامنه حرکات، بدتر شدن علائم با بی فعالیتی، صدای های مفصلی و قفل شدن مفصل را نیز داشته باشد. برای تشخیص آرتروز زانو، پزشک بعد از اخذ شرح حال و معاینه فیزیکی ممکن است از روش های تشخیصی اضافه تری همچون X-ray، MRI و تست های آزمایشگاهی استفاده کند. برای درمان آرتروز درمان های مختلفی وجود دارند که از جمله آن ها می توان به فیزیوتراپی، داروهای مسکن، کاهش وزن، تزریق های داخل مفصلی و جراحی استفاده کرد. تزریق های داخل مفصلی نقش مهمی در درمان آرتروز زانو دارند و در این روش از موادی همچون هیالورونیک اسید، پلاسمای سرشار از پلاکت (PRP)، سلول های بنیادی و استروئید ها استفاده می شود. همچنین در نوع دیگری از تزریق که Prolotherapy نامیده می شود، به صورت متعدد یک ماده محرک (معمولا مخلوط آب و دکستروز) را به بافت آسیب دیده تزریق می کنند که باعث بهبود فرایند بهبودی طبیعی می شود.
بیشتر بخوانید:علت خالی کردن زانو
ریسک فاکتور های درد زانو کدامند؟
حال که به پرسش درد زانو از چیست؟ پرداختیم در ادامه لازم است تا به ریسک فاکتور های درد زانو بپردازیم. عواملی وجود دارند که می توانند باعث افزایش احتمال ایجاد مشکلات مربوط به زانو شوند که تعدادی از آن ها عبارتند از:
اضافه وزن
چاقی یا اضافه وزن با افزایش فشار روی زانو ها حتی در طی فعالیت های معمول مثل راه رفتن و یا پله زدن می تواند باعث افزایش احتمال ایجاد مشکلات زانو شود. همچنین با افزایش تخریب مفصل باعث افزایش احتمال ایجاد آرتورز زانو شود.
فقدان قدرت و انعطاف عضلات
عضلات قوی به پایداری زانو کمک می کنند و از آن محافظت می کنند. از طرفی انعطاف عضلات یک وسعت حرکتی کامل را برای مفصل زانو فراهم می کنند. فقدان این موارد می تواند باعث ایجاد مشکلات در زانو شود.
مشاغل یا ورزش های خاص
بعضی ورزش ها فشار بیشتری به زانو وارد می کنند. ورزش های مثل اسکی و بسکتبال و دو از این قبلیل ورزش ها هستند. همچنین مشاغلی که زانو را بیشتر درگیر می کنند مثل کشاورزی باعث افزایش احتمال ایجاد مشکلات مربوط به زانو می شوند.
آسیب قبلی زانو
سابقه آسیب قبلی زانو احتمال آسیب دوباره زانو را بیشتر می کند.بدیهی است که با در نظر داشتن این موارد و انجام منظم فعالیت های ورزشی و رژیم غذایی و روش زندگی مناسب می توان از مشکلات مربوط به زانو پیشگیری کرد.
تشخیص علل درد زانو چگونه است؟
درد زانو از چیست؟ تشخیص درد زانو از طریق اخذ شرح حال و انجام معاینات فیزیکی و در مورادی که نیاز است، استفاده از تست های تشخیصی انجام می شود. در معاینات فیزیکی، پزشک زانوی شما را مشاهده می کند تا از نظر تورم، گرمی، تندرنس و درد آن را بررسی کند. همچنین بررسی می کند که تا چه حدی شما می توانید زانوی خود را در جهت های مختلف تکان دهید و با وارد کردن فشار در جهت های مختلف، استقامت ساختار های تشکیل دهنده زانو را بررسی می کند.
در بعضی موارد، پزشک از تست های تصویربرداری استفاده می کند که عبارتند از:
X-ray
ممکن است پزشک در درجه اول این عکس را درخواست کند تا شکستگی های احتمالی و دژنراسیون های مفصلی را بررسی کند.
CT scan
از طریق این نوع تصویر برداری می توان استخوان ها را با دقت بررسی کرد و حتی نقرس را در مواردی که هنوز در مفصل التهاب ایجاد نکرده است تشخیص داد.
Sonography
از این روش تصویر برداری برای بررسی بافت های نرم داخل و اطراف زانو استفاده می شود. پزشک ممکن است در طی بررسی زانو با این روش، زانو را در جهت های مختلفی حرکت دهد تا مشکلات خاص را بررسی کند.
MR
با این روش تصویر برداری، پزشک به دقت بافت های نرم مربوط به زانو از جمله تاندون ها، لیگان ها و غضروف های زانو را بررسی می کند.
آزمایش
در مواردی که پزشک به التهاب و عفونت شک داشته باشد ممکن است درخواست آزمایش بدهد و خون شما را بررسی کند. همچنین در روش که آرتروسنتز نام دارد، پزشک مقداری از مایع مفصلی زانوی شما را با سرنگ می کشد و برای آزمایشگاه می فرستند تا بررسی شود.
درمان های درد زانو کدامند؟
درمان درد زانو بسته به اینکه چه علتی باعث ایجاد درد شده است، متفاوت است. برای اینکه بدانید درد زانو از چیست؟ در ادامه به برخی موارد می پردازیم:
استراحت
استراحت کردن و وقفه ای کوتاه از فعالیت های روزمره می تواند با کاهش فشار وارد بر زانو، باعث تسریع بهبودی زانو شود و از آسیب های مجدد پیشگیری کند. معمولا یک استراحت یک تا دو روزه برای آسیب های خفیف مناسب است و آسیب های شدید تر ممکن است به استراحت طولانی تری نیاز داشته باشند.
سرما/گرما درمانی
استفاده از یک کیسه یخ می تواند باعث کاهش درد و التهاب زانو شود. توجه کنید که از کیسه یخ بیش از 20 دقیقه در هربار استفاده نکنید زیرا احتمال آسیب به پوست و اعصاب وجود دارد. همچنین قرار دادن یک کیسه آب گرم در محل درد می تواند باعث کاهش درد شود.
بستن زانو
بستن زانو با یک باند کشی می تواند از افزایش مایع در بافت های آسیب دیده جلوگیری کند و به پایداری ساختار زانو کمک کند. باند کشی باید به اندازه محکم بسته شود که ساختار زانو را حفظ کند و از طرفی به اندازه ای شل باشد که جریان خون زانو برقرار باشد.
بالا نگه داشتن زانو
بالا نگه داشتن زانو از طریق گذاشتن آن روی بالشت می تواند به کاهش تورم زانو کمک کند.
دارودرمانی
پزشک ممکن است مسکن های مختلفی از جمله ایبوپروفن و یا ناپروکسن برای کاهش درد زانو تجویز کند. همچنین پمادهایی وجود دارند که با استعمال آن ها و ماساژ دادن زانو باعث کاهش درد می شوند.
فیزیوتراپی
می تواند با اتقویت ماهیچه های اطراف مفصل زانو به پایداری این مفصل کمک کند.
تزریق
در بعضی موارد ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد که دارویی را در مفصل زانو تزریق کنید. برخی از این موارد عبارتند از:
کورتیکواستروئید
تزریق کورتیکواستروئید در زانو باعث کاهش علائم مربوطه و درد برای چند ماه می شود.
هیالورونیک اسید
تزریق این ماده به داخل مفصل زانو باعث کاهش اصطکاک و افزایش تحرک زانو می شود و درد را کاهش می دهد. اثر این ماده ممکن است تا 6 ماه پایدار باشد.
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
این ماده شامل فاکتور های رشد مختلفی است که باعث کاهش التهاب و پیشرفت بهوبدی می شوند. بعضی مطالعات نشان داده اند که تزریق این ماده در افراد دارای آرتروز مفید است.
گاز اوزون
گاز اوزون فواید زایدی دارد از جمله افزایش سطح اکسیژن بافت های موردنظر، اثرات ضد میکروبی، افزایش فعالیت آنزیم ها و بهبود عملکرد سیستم ایمنی که منجر به ایجاد خاصیت ضد التهابی آن می شود. برای تزریق گاز اوزون، آن را با خون خود فرد مخلوط می کنند و ترمیب حاصل را به بدن بر میگردانند. این فرایند معمولا طی 6 تا 10 جلسه انجام می شود.
جراحی
در صورت نیاز به درمان جراحی، تکنیک های مختلفی برای جراحی زانو وجود دارند که عبارتند از:
جراحی آرتروسکوپیک (Arthroscopic surgery)
در این روش، از طریق چند برش کوچک اطراف زانو پزشک می تواند با دوربین های فیبر نوری داخل مفصل را نگاه کند و با عبور ابزار های موردنیاز از همان برش های کوچک، درمان لازم را انجام دهد. از این روش می توان برای خارج کردن loose body، خارج کردن و یا ترمیم غضروف آسیب دیده و ترمیم لیگامان های پاره شده استفاده کرد.
تعویض بخشی از مفصل زانو (Partial knee replacement surgery)
در این روش پزشک جراح فقط بخش هایی از مفصل را که بیشترین آسیب را متحمل شده اند با قطعات پلاستیکی و فلزی تعویض می کند. این روش نیز می تواند از طریق برش های کوچک انجام شود و نسبت به جراحی تعویض کامل مفصل زانو بهبودی سریع تری دارد.
تعویض کامل مفصل زانو (Total knee replacement)
در این روش پزشک استخوان و غضروف آسیب دیده را از استخوان ران، ساق و کشکک جدا می کند و یک مفصل مصنوعی از فلز و پلاستیک و پلیمر را جایگزین آن می کند.
استئوتومی (Osteotomy)
در این روش قسمت هایی از استخوان ران و ساق جدا می شوند تا مفصل زانو تراز بهتری داشته باشد و درد آن کمتر شود. این روش می تواند جراحی تعویض کامل مفصل زانو را به تعویق بیندازد و یا حتی جایگزین آن باشد.
سخن پایانی
سوال اصلی این مقاله این پرسش است: درد زانو از چیست؟ درد زانو شکایت شایعی است که اغلب افراد در اثر افزایش سن و استفاده زیاد از زانو به آن دچار می شوند. همانطور که مطرح شد درد زانو علل مختلفی دارد که هرکدام علائمی دارند و برای هرکدام درمان مناسبی وجود دارد. مسئله مهمی که وجود دارد این است که درد زانو باید حتما توسط پزشک مجرب و متخصص معاینه شود و بر اساس تشخیص صحیح مربوط به آن درمان مربوطه از استراحت کردن و مسکن گرفته تا درمان های جراحی برای آن لحاظ شود. درواقع از آنجایی که اگر ساختارهای زانو روند تخریب شدن را آغاز کرده باشند و به موقع تشخیص داده نشوند و درمان نشوند می توانند منجبر به عوارضی همچون آرتروز شوند و نیازمند جراحی باشند. مسئله مهم دیگر این است که درمان درد زانو در اسرع وقت پیگیری شود زیرا در موارید همچون آرتریت سپتیک زانو، در زمان کوتاهی می تواند آسیب بسیار شدیدی به زانو وارد شود. درواقع با توجه به تشخیص افتراقی های زیاد درد زانو و اهمیت زانو در تحمل وزن و انجام فعالیت های فیزیکی روزمره، هر درد زانویی که بیش از چند روز طول کشیده باشد نیازمند ویزیت فوری توسط پزشکان متخصص و مجرب است تا تشخیص قطعی گذاشته شود و درمان مناسب در اسرع وقت آغاز شود. بنابراین در صورت داشتن علائم درد زانو، در اسرع وقت به پزشکان مجرب و متخصص همچون پزشکان مرکز ما مراجعه کنید و خدمات و درمان لازم را دریافت کنید.
