در رفتگی لگن یکی از انواع آسیب هاب استخوانی و غضروفی است که بر اثر فشار زیاد یا ضربه سنگین اتفاق می افتد. مفصل لگن یکی از بزرگترین مفاصل بدن انسان است. ساختار مفصل لگن به صورتی است که امکان تحمل وزن و انجام حرکت های مختلف را داشته باشد. پایداری مفصل لگن در نتیجه کپسول، رباط ها، عضله و یک بافت غضروفی به نام لابروم ایجاد می شود. به خاطر پایداری ذاتی لگن، در رفتگی آن کمتر در بین افراد مشاهده می شود. هنگامی که لگن دچار در رفتگی شود، معمولاً عواملی همچون وارد شدن ضربه یا فشار شدید عامل ایجاد آن بوده است. مفصل لگن می تواند به سمت عقب یا جلو دچار در رفتگی شود. اکثریت موارد دررفتگی لگن (70 تا 80 درصد) باعث حرکت مفصل لگن به سمت عقب می شود و 90 درصد موارد در رفتگی در فعالیت های ورزشی مشاهده می گردد. ضربه وارد شده به خاطر تصادف با موتور سیکلت نیز می تواند تا 70 درصد تمام موارد دررفتگی مفصل لگن و ران را ایجاد نماید. به هر حال، انواع دیگری از درمان دررفتگی لگن نیز وجود دارد که در کودکان تازه متولد شده مشاهده می شود و موضوع این نوشتار نیست.
کلینیک دکتر میر در زمینه ی بیماری های ارتوپدی،انواع تست های تشخیصی و هرگونه اختلال در این حوزه همواره در رتبه ی اول رضایتمندی بیماران قرارگرفته است.
شما میتوانید به منظور دریافت نوبت به لینک مربوطه که در بالای صفحه آمده مراجعه نمایید و یا از طریقراه های ارتباطیکه در قسمت ارتباط با ما آمده شده است باکلینیک دکتر میردر تماس باشید.
همچنین برای آگاهی از تازه های درمان بیماری های ارتوپدی و دیدن فیلم ها و مطالب آموزشی، از طریق آیکون های سمت چپ وارد صفحه تلگرام،اینستاگرام و واتساپ ما شده و سوالات خود را به طور مستقیم با پزشکان در میان بگذارید.
فهرست مطالب
علائم و نشانه های در رفتگی لگن
همان طور که گفته شد شکل مفصل ران بصورت گوی و کره است. این شکل خاص دو خاصیت دارد
شکل گوی و کاسه ای مفصل ران به آن اجازه میدهد تا در جهات مختلف حرکت کند. مفصل ران یکی از مفاصل بدن است که دامنه حرکتی زیادی داشته و در بسیاری جهت ها به راحتی حرکت میکند.
چون عمق کاسه زیاد بوده و کاملا دور سر استخوان ران را گرفته است مفصل ران پایداری زیادی دارد و به راحتی در نمیرود و به همین علت است که باید نیروی بسیار زیادی به مفصل ران وارد شود تا بتواند آن را دچار دررفتگی کند. این نیرو معمولا در حین تصادف اتومبیل یا سقوط از ارتفاع به مفصل وارد میشود.
علائم رایج در رفتگی لگن به شرح زیر هستند:
- درد شدید که ممکن است به پاها و زانو کشیده شده یا درد کمر به دنبال زمین خوردن یا وارد شدن فشار زیاد
- ایجاد مشکل در راه رفتن یا وارد شدن فشار زیاد به زانو
- درد بسيار شديد كه به اندام تحتاني و كمر انتشار پيدا کند.
- کاهش توانایی حرکت دادن لگن
- ممكن است آسیب عصبی هم وجود داشته باشد و بيمار در پا یا مچ پای خود هیچ حسی نداشته باشد. ( مچ پا و پای بیمار بی حس و لمس شود.)
- ضعف در مفصل لگن آسیب دیده
- بی حسی یا احساس سوزش در پاها که می تواند باعث درگیر شدن عصب در موارد در رفتگی شود (برای مثال عصب سیاتیک)
- کوتاه به نظر رسیدن، چرخش لگن به داخل، و نزدیک بودن آن به پای مقابل در موارد در رفتگی به سمت عقب
آناتومی کاربردی مفصل ران
میدانیم که مفصل ران از کنار هم قرار گرفتن دو استخوان درست شده است. در قسمت بالا، یک حفره یا کاسه که به آن استابولوم Acetabulum میگویند و در قسمت پایین یک گوی یا کره که در درون کاسه قرار گرفته و به آن سر استخوان ران میگویند.
دررفتگی مفصل ران یا دررفتگی هیپ (اصطلاحی که معمولا متخصصین ارتوپدی از آن استفاده میکنند ) که گاهی به آن دررفتگی لگن هم میگویند، به وضعیتی میگویند که در آن سر استخوان ران از حفره استابولوم ( که جزئی از لگن است) خارج شده است.
در حین در رفتگی لگن، سر استخوان ران ممکن است به جلو (قدام) یا پشت (خلف) حفره استابولوم جابجا شده و تغییر مکان دهد. در ۹۰ درصد مواقع سر استخوان ران به پشت حفره استابولوم میرود که به آن در رفتگی پشتی یا در رفتگی خلفی مفصل ران میگویند.
برای خارج شدن سر استخوان ران از درون حفره استابولوم نیروی زیادی لازم است. بنابراین دررفتگی لگن بر اثر ضربات بسیار شدید به اندام تحتانی مانند سقوط از ارتفاع یا تصادفات اتومبیل ایجاد شده و در جوانان بیشتر دیده میشود.
انواع دررفتگی لگن
دررفتگی خلفی مفصل لگن : تقریبا در 90% بیماران دچار دررفتگی لگن دیده می شود و شایع تر است. دررفتگی خلفی باعث میشود که سر استخوان ران در پشت حفره حلقه‌ای قرار بگیرد. در نتیجه دررفتگی خلفی پا به سمت داخل پیچ خورده و در نتیجه زانو و پاها به سمت داخل می‌چرخند. ساق پا در موقعیت پیچش جزئی در مفصل ران قرار دارد و به سمت خط میانی به سمت پای مخالف متمایل میشود.
در رفتگی قدامي مفصل لگن : به دنبال دررفتگی قدامی، استخوان ران در جلوی حفره حلقه‌ای قرار دارد. دررفتگی قدامی باعث چرخش زانو و همچنین پا به سمت خارج میشود در حالی که پا در مفصل ران در حالت نیمه خم است.
دررفتگی قدامی و خلفی اغلب فقط با مشاهده موقعیت پا تشخیص داده میشود. به دنبال دررفتگی قدامی یا خلفی، پای آسیب دیده قادر به انجام حرکاتی مانند خم شدن، کشش، دور شدگی، نزدیکی و چرخش در مفصل ران یا زانو نیست.
راه ها و روش های درمان
عمل جا انداختن دررفتگی
درصورت عدم همراهي در رفتگي لگن ، با آسيب هاي عصبي و عروقي و شكستگي استخوان ؛ متخصص ارتوپد عمل جاندازي را با كمك بی حس کننده یا آرام بخش انجام ميدهد و اقدامات فيزيوتراپي بايد بعداز عمل جا اندازي انجام شود.
جا انداختن دستی تنها زمانی انجام میشود که در عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس و اسکن MRI، عدم وجود شکستگی در استخوان ران و استابولوم تایید شده باشد.
معاینه‌ی عصبی پس جا انداختن بدون جراحی مفصل، زمانی انجام میشود که دررفتگی مفصل به وسیله‌ی عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس و اسکن MRI تایید شده باشد. دررفتگی مفصل لگن در ۲۰ درصد از موارد منجر به آسیب عصب سیاتیک میشود. در صورت سالم بوده عصب سیاتیک، جا انداختن مفصل لگن تحت بیهوشی عمومی انجام میشود.
این تکنیک: بی‌خطرترین و آسان‌ترین روش جا انداختن مفصل ران دررفته بوده و تحت بیهوشی انجام میشود. در حالی که یک نفر لگن را گرفته و سعی میکند تا مفصل ران را خم کند، فرد دیگری پا را می‌کشد. سپس پا را به مفصل نزدیک کرده و آن را به سمت خارج می‌چرخانند تا موقعیت آناتومی آن به حالت طبیعی بازگردد.
جراحی
در صورتی که جا اندازی بسته موفق نباشد ، قطعات استخوان یا بافت نرم در فضای مفصل باقی مانده باشد، یا مفصل بی ثبات باشد بيمار كانديد عمل جراحي ميباشد.
هم چنين جراحانی که در استفاده از آرتروسكوپي لگن ، تجربه و مهارت كافي دارند، اين اقدام درماني را بخاطر ماهیت کمتر تهاجمی، عوارض کمتر و بهبودی سریع تر نسبت به جراحی باز، انجام می دهند.
مراحل بازپروری بعد از درمان دررفتگی لگن در مفصل ران چیست
هر دررفتگی مفصل ران نیاز به جاانداری دارد و بعد از جااندازی باید اقدامات خاصی برای بیمار انجام شود تا احتمال بروز عوارض به حداقل رسیده و فرد بتواند در کوتاه ترین زمان به زندگی و فعالیت قبل از جادثه برگردد.
کشش و شروع حرکات
ممکن است بعد از جااندازی مفصل ران، مدت کوتاهی (بطور مثال چند هفته) اندام تحتانی بیمار تحت کشش قرار گیرد. در این موارد معمولا از کشش پوستی استفاده میشود.
بعد از آن پای بیمار از کشش آزاد شده و حرکات مفصل ران و سپس تقویت عضلات اندام تحتانی در دستور کار قرار میگیرد. بدین منظور بیمار تحت نظر پزشک معالج و فیزیوتراپ حرکات نرمشی خاصی را انجام میدهد.
این حرکات نرمشی تا چند هفته باید به آرامی و با احتیاط انجام شوند تا فشار زیادی به کپسول مفصلی و رباط های پاره شده اطراف مفصل وارد نشود. با این کار به این بافت ها فرصت داده میشود که ترمیم شوند.
راه رفتن
معمولا درد لگن بیمار پس از چند روز از جااندازی از بین میرود. وقتی درد بیمار از بین رفت وی میتواند با عصای زیر بغل راه برود. بیمار باید تا شش هفته با دو عصای زیر بغل راه رفته و پای طرف آسیب دیده را در حین ایستادن و راه رفتن بر روی زمین فشار ندهد.
به زبان دیگر فشار وزن را بر روی آن وارد نکند. اگر دررفتگی بیمار بعد از شش ساعت از زمان حادثه جااندازی شده است توصیه میشود بیمار تا ۸-۶ هفته برای راه رفتن از دو عصای زیر بغل استفاده کرده و پای طرف آسیب دیده را بر روی زمین فشار ندهد.
علت این احتیاط بیشتر اینست که در کسانی که دررفتگی مفصل ران دیرتر از شش ساعت جااندازی شده احتمال بروز نکروز آوازکولر سر استخوان ران بیشتر میشود و به همین خاطر در این افراد احتیاط بیشتری صورت میگیرد تا به سر استخوان فشار کمتری وارد شود.
بعد از ۱۲-۶ هفته ( بر حسب مورد) و وقتی که دامنه حرکتی مفصل ران به حد طبیعی برگشت کرد و قدرت عضلات اطراف مفصل ران خوب شد بیمار میتواند بتدریج عصا ها را کنار گذاشته و بدون کمک راه برود.
داروهای مسکن برای کاهش درد در رفتگی لگن
درد: به وسیله‌ی داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و سلبرکس درمان میشود.
داروهای مخدر: درد شدید لگن پس از دررفتگی مفصل ران ممکن است با کمک داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی به‌خوبی تسکین نیافته و استفاده از داروهای آنتی بیوتیک موردنیاز باشد.
سخن پایانی
دررفتگیهای اکتسابی به آن دسته دررفتگی اطلاق می شود که در اثر افتادن، تصادف و تروما ایجاد می گردد. در رفتگی های مادرزادی نیز ممکن است در زمان تولد اتفاق بیوفتد که تا سنین بزرگسالی تشخیص داده نمیشود و بصورت دردهای شدید در اطرف مفصل ران خود را نشان می دهد و این درد در ناحیه روی ران، اطراف ران و باسن کشیده می شود و ناشی از دررفتگی های مادرزادی است که در زمان مناسب تشخیص داده نشده اند و متاسفانه در سنین بالا بصورت درد آرتروز و لنگ زدن در حرکت خود را نشان می دهد.
یکی از شایع ترین اتفاقات در تصادفات رانندگی ، در رفتگی لگن می باشد. بهتر است به محض احساس درد و داشتن علائم و نشانه های در رفتگی آرامش خود را حفظ نموده و اورژانس را مطلع نمایید. در صورت تشخیص در رفتگی پزشک متخصص ارتوپد می تواند در جا انداختن مفصل لگن به شما کمک کند و با فیزیوتراپی و تمرینات ویژه تحت نظر پزشک، استخوان به حالت قبلی بازگشته و مشکل بیمار برطرف گردد.
